TÙY CHỌN

Phàm nhân chỉ là bụi tro, chẳng đáng gì, thế nhưng vẫn được Thiên Chúa yêu thương và ban cho quyền tự do. Sự tự do quý giá nên những người ở nơi chiến tranh hoặc bị đàn áp luôn tìm mọi cách để đến được vùng trời tự do. Quả thật, sự tự do như viên ngọc bích. Nhưng quyền tự do cũng thực sự đáng sợ, nếu sử dụng tự do trái ý Chúa.

Ai cũng có quyền tự do, người này không thể áp đặt hoặc ép buộc người khác. Đứa bé không muốn ăn, nó sẽ lè ra hết. Vì mất tự do mà có bạo động, phản loạn.

Qua trình thuật Lc 14:7-14, Thánh Luca cho biết rằng, vào một ngày sabát, Đức Giêsu đến nhà một ông thủ lãnh của nhóm Pharisêu để dùng bữa. Nhóm này không tốt lành gì, vì họ chỉ cố ý dò xét Ngài mà thôi. Theo nguyên ngữ tiếng Do Thái, chữ Pharisêu có nghĩa là “riêng biệt” hoặc “tách rời,” Việt ngữ gọi là Biệt Phái – tức là “đặc cách.” Vì ỷ mình “biệt phái” nên nhóm này luôn tỏ ra “ngon hơn” người khác – ngày nay gọi là “chảnh.” Họ chi li giữ luật nghiêm ngặt (613 điều – 248 điều tích cực, 365 điều tiêu cực), nhưng họ không thi hành điều Chúa dạy – chỉ giữ hình thức, giả hình. (x. Mt 23:1-7; Mc 12:38-40; Lc 11:43-46 và Lc 20:45-47)

Tại bữa tiệc, nhận thấy khách cứ chọn cỗ nhất mà ngồi nên Chúa Giêsu nói với họ dụ ngôn này: “Khi anh được mời đi ăn cưới thì đừng ngồi vào cỗ nhất, kẻo lỡ có nhân vật nào quan trọng hơn anh cũng được mời, và rồi người đã mời cả anh lẫn nhân vật kia phải đến nói với anh rằng: ‘Xin ông nhường chỗ cho vị này.’ Bấy giờ anh sẽ phải xấu hổ mà xuống ngồi chỗ cuối. Trái lại, khi anh được mời, hãy vào ngồi chỗ cuối để cho người đã mời anh phải đến nói: ‘Xin mời ông bạn lên trên cho.’ Thế là anh sẽ được vinh dự trước mặt mọi người đồng bàn. Vì phàm ai tôn mình lên sẽ bị hạ xuống; còn ai hạ mình xuống sẽ được tôn lên.”

Không hề xa lạ với chúng ta, vì tại các đám tiệc vẫn thấy tình trạng “ưu tiên” kiểu đó, nhưng ngày nay người ta tinh vi hơn, và cũng khó nhận ra hơn. Có những người “nổ” hơn bom, cốt để khoe khoang, tự cho là mình “thông thái,” nhưng thật ra chỉ là “thùng rỗng kêu to” mà thôi. Máu Biệt Phái thời nào cũng có!

Mặc dù nói về “chỗ ngồi” nhưng Chúa Giêsu muốn giáo huấn về sự khiêm nhường – nhân đức nền tảng của các nhân đức, viên đá chính trong “tòa nhà nhân đức” và “lâu đài hoàn thiện.” Đức khiêm nhường vô cùng quan trọng nhưng lại không dễ thực hiện, vì “cái tôi” quá cồng kềnh, mà đâu mấy ai muốn đè bẹp nó! Không có mà còn dám nói có, huống chi là có chút ít, tiện thể bơm cho to ra. Cái miệng nhỏ mà chẳng ai bịt nó được!

Sau đó Chúa Giêsu nói với kẻ đã mời Ngài: “Khi nào ông đãi khách ăn trưa hay ăn tối thì đừng mời bạn bè, anh em, hay bà con, hoặc láng giềng giàu có, kẻo họ cũng mời lại ông, và như thế ông được đáp lễ rồi. Trái lại, khi ông đãi tiệc, hãy mời những người nghèo khó, tàn tật, què quặt, đui mù. Họ không có gì đáp lễ, và như thế, ông mới thật có phúc: vì ông sẽ được đáp lễ trong ngày các kẻ lành sống lại.” Chúa Giêsu nói thật, không bóng gió hoặc bông đùa, vậy mà mấy ai thực hiện đúng?

Quả thật, không đơn giản chút nào! Có thể nói rằng “người khiêm nhường là người hoàn thiện.” Nhưng văn sĩ Lev Nikolayevich Tolstoy (1828-1910, tác giả cuốn sách “Chiến Tranh và Hòa Bình,” 1869) nhận xét: “Khi bạn ý thức được mình là người khiêm nhường thì bạn không còn khiêm nhường nữa.” Một câu nói đáng lưu ý, đầy triết lý sống. Ý thức ở đây muốn nói tới việc “cố ý” hoặc “ra vẻ” khiêm nhường, biết như vậy thì coi như là giả dối. Tương tự, khi nghĩ rằng mình là vô vi thì không còn vô vi nữa. Cuộc đời có những triết lý sống rất kỳ lạ!

Có câu nói thế này: “Thả con cá tép, bắt con cá rô.” Câu này có ý nói về chuyện “có qua có lại” khi đối xử ở đời với nhau, chứ chẳng mấy ai cho không bao giờ, bởi vì người ta quan niệm rằng cách thể hiện như vậy mới khả dĩ làm “toại” lòng nhau. Luôn có nhiều loại tiệc tùng, liên hoan hoặc ăn mừng – cả đời và đạo, từ nhỏ tới lớn, người ta tổ chức có ý nhắm vào “mối lợi” vật chất – một dạng “tự kinh doanh” rất thực tế. Có những người được mời thì vui và hãnh diện; có những người được mời lại thấy buồn và khó nghĩ, bởi vì họ phải lo tiền bạc, bỗng dưng hóa con nợ bất đắc dĩ.

Trong các loại tiệc mừng, người ta mời những người có chức tước để được hãnh diện. Không chỉ tiệc tùng, mà bất cứ lúc nào, khi thấy ai có “máu mặt” thì người ta thích bám theo, tìm cách tiếp cận để nói vài lời hoặc xin chụp hình, nhưng người ta cho rằng “tiếng chào cao hơn mâm cỗ.” Ít ra cũng có dịp khoe mẽ để chứng tỏ mình.

Thật vậy, để ý các bữa tiệc sẽ thấy rõ. Người ta thích nổi trội, được ăn trên, ngồi chỗ cao, cơ hội cho người khác thấy mình có thế giá, có dịp khoe đủ thứ, đặc biệt là bề ngoài (trang phục, trang sức,…), nhưng người ta không nhận mình ưa hình thức. Thói thế tục thật tởn!

“Phong cách” đó cũng là dạng tự tôn, kiểu kiêu căng tinh vi vậy. Vốn dĩ “cái tôi” của phàm nhân rất to, thế nên tác giả sách Huấn Ca đã chân thành khuyên nhủ: “Con ơi, hãy hoàn thành việc của con một cách nhũn nhặn thì con sẽ được mến yêu hơn người hào phóng. Càng làm lớn, con càng phải tự hạ, như thế, con sẽ được đẹp lòng Đức Chúa.” (Hc 3:17-18) Có nhiều dạng “tự” rất đáng có: tự lập, tự thú, tự làm, tự học, tự hiểu, tự hạ, tự nguyện,… Nhưng cũng có những dạng “tự” rất nguy hiểm: tự tử, tự sát, tự hại, tự tôn, tự kiêu, tự mãn, tự phụ,…

Thiên Chúa là Đấng tự hạ nên Ngài rất yêu quý những người khiêm nhu: “Vì quyền năng Đức Chúa lớn lao: Người được tôn vinh nơi các kẻ khiêm nhường.” (Hc 3:20) Khiêm Nhường đối lập với Kiêu Ngạo (hai động thái đối lập với hai mẫu tự như nhau – KN). Việt ngữ độc đáo thật! Kinh Thánh so sánh và giải thích: “Kẻ kiêu ngạo lâm cảnh khốn cùng thì vô phương cứu chữa, vì sự xấu xa đã ăn sâu mọc rễ trong nó. Người sáng trí để tâm nghiên cứu các ẩn dụ, kẻ khôn ngoan ao ước có tai thính để nghe.” (Hc 3:28-29)

Khiêm nhường liên quan yêu thương. Người khiêm nhường biết chạnh lòng xót thương người khác. Tất nhiên họ cũng là người thanh thảnh, bình an, vui mừng trong lòng. Thật vậy, Thánh Vịnh gia cho biết: “Những người công chính múa nhảy mừng vui trước mặt Chúa Trời, niềm hoan lạc trào dâng. Hãy hát mừng Thiên Chúa, đàn ca kính danh Người, hãy dọn đường cho Đấng ngự giá đằng vân. Danh Người là Đức Chúa; trước Thánh Nhan, hãy vui mừng hớn hở. Cha nuôi dưỡng cô nhi, Đấng đỡ bênh quả phụ, chính là Thiên Chúa ngự trong thánh điện Người. Kẻ cô thân, Thiên Chúa cho nhà cửa, hạng tù đày, Người trả lại tự do hạnh phúc, còn quân phản nghịch phải ở nơi khô cằn.” (Tv 68:4-7)

Thiên Chúa yêu quý những người khiêm nhường và chăm sóc chu đáo: “Lạy Thiên Chúa, Ngài đổ mưa ân hậu, gia nghiệp Ngài tiêu hao mòn mỏi, Ngài đã bổ sức cho. Lạy Thiên Chúa, đàn chiên của Ngài đến ở nơi đâu, Ngài cũng luôn nâng đỡ, bởi vì Ngài nhân hậu đối với kẻ khó nghèo.” (Tv 68:10-11) Người khiêm nhường là người nghèo về tài sản trần thế: kiêu hãnh, khinh miệt, chỉ trích, mê muội, tức giận, ghen ghét, mưu mô, xảo quyệt, ích kỷ, lọc lừa,… nhưng họ giàu tài sản thiêng liêng.

Dẫn chứng cụ thể, Thánh Phaolô nói: “Anh em đã chẳng tới một quả núi sờ thấy được, có lửa đang cháy, mây mù, bóng tối và giông tố, có tiếng kèn vang dậy, và tiếng nói thét gầm, khiến những kẻ nghe phải van xin đừng để lời ấy thốt ra với họ nữa.” (Dt 12:18-19) Đó là cách nói của Thánh Phaolô về giao ước của Thiên Chúa ưu ái dành cho chúng ta, dù chúng ta chỉ là những tội nhân khốn kiếp. Tuy nhiên, Lòng Thương Xót của Thiên Chúa vẫn vượt trên tất cả, vượt quá trí hiểu của phàm nhân.

Như muốn đưa chúng ta tới nơi cao hơn, Thánh Phaolô cho biết: “Nhưng anh em đã tới núi Sion, tới thành đô Thiên Chúa hằng sống, là Giêrusalem trên trời, với con số muôn vàn thiên sứ. Anh em đã tới dự hội vui, dự đại hội giữa các con đầu lòng của Thiên Chúa, là những kẻ đã được ghi tên trên trời. Anh em đã tới cùng Thiên Chúa, Đấng xét xử mọi người, đến với linh hồn những người công chính đã được nên hoàn thiện. Anh em đã tới cùng vị trung gian giao ước mới là Đức Giêsu và được máu của Người rảy xuống, máu đó kêu thấu trời còn mạnh thế hơn cả máu Aben.” (Dt 12:22-24)

Chúa Giêsu xác định rằng người ta phải “trả hết đồng xu cuối cùng.” (Mt 5:26) Đó là “nợ máu” – loại nợ khó trả nhất, nhưng vẫn phải thanh toán hết. Tất cả chúng ta đều mắc món “nợ máu” này – nợ máu với Đức Giêsu Kitô, và nợ tình với tha nhân. Chúng ta đều là những “con nợ,” phải liệu thanh toán trước khi Thẩm Phán Giêsu trở lại tính sổ.

Thánh Faustina cho biết lời cảnh báo của Chúa Giêsu: “Hãy nói cho thế giới biết về Lòng Thương Xót của Ta… Đây là dấu hiệu thời kỳ cuối cùng, sau đó sẽ là Ngày Công Lý.” (Nhật Ký, số 848) Chúng ta đang sống trong thời cuối, còn trong “Giờ Thương Xót” mà Chúa Giêsu đề cập, và không ai biết kết thúc lúc nào! Biết vậy để đừng tranh giành chi nữa. Chỗ cao hay thấp không quan trọng, nhưng “hướng đi” rất quan trọng.

Lạy Thiên Chúa, xin giúp chúng con nhận biết mình là ai, là gì, và ở chỗ nào. Xin giúp chúng con biết chọn đúng những gì Ngài muốn và làm cho tới cùng. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU