THIÊN TÀI VAN GOGH

Những bức họa đã được kiểm tra bằng X quang nhiều năm qua, nhưng đôi khi kỹ thuật cũ có thể được sử dụng theo cách mới – và cho thấy những manh mối mới về những điều bí ẩn cũ.

Từ năm 1974, bức họa “Still Life with Meadow Flowers and Roses” đã được trưng bày tại Bảo tàng viện Kroeller-Mueller. Nhiều thập niên qua, các sử gia về nghệ thuật đã tranh luận về bức họa này có phải do danh họa Van Gogh vẽ hay do một họa sĩ khác.

Joris Dik và nhóm của ông thuộc ĐH Kỹ thuật Delft quyết định dùng X quang để kiểm tra bức họa này. Trở lại thập niên 1990, X quang đã được sử dụng để khám phá hình ảnh bên dưới tĩnh vật: Hai người đàn ông đang vật lộn. Nhưng có sự giới hạn. Van Gogh đã viết cho người anh em của ông về bức họa hai người vật lộn, nhưng chưa rõ là một bức họa, vì chưa đủ chi tiết và có một số khác biệt giữa tĩnh vật và các tác phẩm khác của Van Gogh, có tĩnh vật khác danh sách chính thức các bức họa của Van Gogh năm 2003.

Một vấn đề là X quang được hấp thu bằng những kim loại mạnh như chì. Các bức họa thế kỷ XIX dùng chì trong các mảng trắng. Rọi X quang một bức tranh thì người ta sẽ thấy những chỗ màu trắng, nhưng sẽ làm nghẽn những cái bên dưới.

Dik quyết định dựa vào hiện tượng khác: Huỳnh quang (fluorescence). Kỹ thuật này được gọi là Macro Scanning X-ray Fluorescence Spectrometry, hoặc MA-XRF. Fluorescence xảy ra khi X quang (hoặc bất kỳ bức xạ điện từ nào) đều đụng vào một nguyên tử hoặc phân tử. Nguyên tử chính sẽ hấp thu năng lượng và tái phát bức xạ, ở bước sóng thấp, và mỗi nguyên tố phát xạ ở bước sóng khác nhau.

Dik cho biết: “Các bức họa thế kỷ XIX, người ta có thể thấy toàn bộ bảng tuần hoàn. Nhưng trước khi thấy chúng, chẳng hạn thủy ngân, phát quang ở bước sóng đặc trưng và được dùng trong thủy ngân sulphur (Hgs), tạo thành vôi màu vermillion. Nó cho chúng ta thấy màu sắc.”

Quy luật này cũng ẩn sau huỳnh quang: Ánh sáng phát ra bởi chất khí trong bóng đèn thực sự là tia cực tím, nhưng nó đụng một chất bên trong lớp kiếng tái phát ra với bước sóng mà người ta có thể nhìn thấy.

Các mảng màu trong bức họa phát xạ ở bước sóng X quang, không thể nhìn thấy. Nhưng với thiết bị hình ảnh thì người ta có thể thấy và làm giảm các nguyên tố trong mảng màu. Biết điều này, có thể đoán màu gì đã được dùng.

Khi nhóm của Dik nhìn vào bức họa “Still Life With Meadow Flowers and Roses” (Tĩnh vật với Cỏ và Hoa), họ có thể thấy không chỉ các nguyên tố trong các mảng màu, mà còn thấy cấu trúc của nét cọ vẽ. So sánh với lá thư Van Gogh đã viết, người ta thấy có chứng cớ thuyết phục.

Dik nói rằng ông muốn dùng kỹ thuật này đối với các họa phẩm khác ở Bảo tàng viện chính ở New York, Phòng triển lãm Quốc gia ở Washington, D.C. và Bảo tàng viện Nghệ thuật Đương đại.

Máy quét có thuận lợi khác về các thiết kế ban đầu: Có thể di chuyển. Nghĩa là các bức họa có thể được kiểm tra xem chúng ở đâu. Dik nói rằng trường đại học đang hợp tác với một công ty để xây dựng mộản sao của máy quét. Ông nói: “Kỹ thuật này được chúng tôi phát triển theo hướng thực tế.”

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ Discovery News)