Ngày xưa, thập giá là nhục hình của người Do Thái, và là hình phạt nặng nhất dành cho những tử tội. Nhưng chính thập-giá-khổ-đau đó lại trở thành biểu tượng cứu độ vì được Đức Kitô dùng làm phương cách giải thoát. Saolê đã từng bách hại “tới bến” đối với những ai yêu mến Thánh giá, nhưng nhờ cú ngã ngựa, bị mù mắt thể lý mà lại sáng mắt tâm linh, và rồi ngài ước mong: “Ước chi tôi chẳng hãnh diện về điều gì ngoài thập giá Đức Giêsu Kitô” (Gl 6:14). Gần 2000 năm sau, ĐGM Lambert de la Motte (Hội Thừa sai Pháp) cũng hóa thành “người không giống ai” khi ngài quyết tâm chỉ yêu mến Thánh Giá, bằng chứng là ngài đã lập Dòng Mến Thánh Giá tại Việt Nam – bắt đầu từ Hải Phòng (Bắc Việt). Xưa cũng như nay, bất cứ ai thích Thánh Giá đều bị coi là “ngược đời”. Nhưng Đức Kitô đã khuyến cáo chúng ta phải vác thập giá mà theo Ngài (Mt 16:24). Phải thực sự tin tưởng và can đảm mới có thể bước trên Đường Thập Giá.

Bất kỳ khi nào có chuyện về thánh tích giả, người ta có thể mong ai đó nói: “Có đủ những mảnh Thánh Giá Thật để làm được chiếc tàu ông Noah!”. Bất kỳ ai đưa ra như vậy đều không thể biết rằng họ đang nhắc lại nhà nghiên cứu khoa nhân văn Erasmus, người Hà Lan, thế kỷ 16. Ông đã viết: “Như vậy những người nói về Thánh giá của Chúa Giêsu, được trưng bày công khai và riêng tư ở nhiều nơi, nếu tất cả những mảnh đó được thu gom lại thì có thể làm thành số hàng hóa lớn để chuyên chở bằng tàu buôn”.

Rõ ràng đây là nguồn gốc, nhưng có chính xác? Có vẻ là điều khó trả lời. Nhưng nửa sau của thế kỷ 19, một học giả người Pháp là Charles Rohault de Fleury đã tìm hiểu và đo Thánh tích Thánh giá thật.

TRỌNG LƯỢNG VÀ KHỐI LƯỢNG THÁNH GIÁ

Học giả De Fleury tin rằng Chúa Giêsu đã vác cả thập giá từ dinh Philatô tới đỉnh đồi Can-vê. Cuối thế kỷ 20, các sử gia thấy rằng các tử tội bị án đóng đinh vào thập giá chỉ vác một thanh ngang thập giá – thanh dọc được dựng sẵn tại nơi xử tử. Ước tính trọng lượng thập giá Chúa Giêsu vác là 200 cân Anh (1 cân Anh là 450g), khoảng đường xa 3 dặm (1 dặm là 1609,31m), đi khoảng 1 giờ thì cần nghỉ, một người thợ mộc khỏe mạnh có thể vác 220 cân Anh gỗ dài 150 bộ (1 bộ là 0,3048m) trên vai trước khi cần nghỉ. De Fleury tính toán rằng thập giá có thể nặng khoảng 220 cân Anh, nhưng ông nghĩ Chúa Giêsu kéo lê hơn là vác thập giá, trọng lượng đó với Chúa như vậy cảm thấy chỉ khoảng 55 cân Anh. Tuy nhiên, trong tình trạng sức khỏe yếu đuối sau khi bị hành hạ như vậy, trọng lượng vừa phải cũng trở nên quá nặng đối với Chúa Giêsu, do đó mà quân lính Rôma mới bắt ông Simon thành Cyrene vác thập giá giúp đỡ Chúa Giêsu.

De Fleury đã ước tính khối lượng thập giá khoảng 10,9 inch khối (27,686 cm³). Nhưng tổng khối lượng các mảnh ông đo được tới 240 inch khối. Con số này khiến ông ngạc nhiên. Có nhiều mảnh đã mất từ nhiều thế kỷ, hoặc bị hủy hoại trong chiến tranh hoặc trong thời cải cách. Ông nhân với 10 thì sẽ là 2.400 inch khối, chỉ là 1/5 kích cỡ thập giá mà Chúa Giêsu bị đóng đinh vào.

Năm 1870, De Fleury xuất bản cuốn “Mémoire sur les Instruments de la Passion” (Ký Ức về Dụng Cụ Khổ Nạn). Ông kết luận rằng nếu tất cả thánh tích của Thánh Giá Thật được gom lại, hẳn sẽ không đủ để đóng đinh một con người, đừng nói chi đóng tàu ông Noah. Tác giả Evelyn Waugh, người Anh, thế kỷ 20, nói đến kết luận của De Fleury, ông nói: “Dù khối lượng thế nào cũng không có dấu vết nào về tính cả tin (nhẹ dạ – credulity) của các tín hữu”.

PHÁT HIỆN THÁNH GIÁ

ĐGM Eusebius (khoảng năm 260-341), giáo phận Caesarea, nói rằng khoảng năm 327, hoàng đế đầu tiên theo Kitô giáo là Constantine đã viết cho thánh Macarius, giám mục giáo phận Giêrusalem, ra lệnh phá Đền thờ thần Venus (Temple of Venus) trên đồi Can-vê và Mộ Chúa Giêsu (Holy Sepulchre), và xây dựng một pháp đình La Mã (basilica) – với chi phí của Constantine. Dù ĐGM Eusebius nói rằng thánh Helena, mẹ của Constantine, ở trong Thánh địa (Holy Land) vào lúc đó, ông vẫn thực hiện kế hoạch “phá hủy và xây dựng” (demolition-and-construction project), ông cũng không nói rằng Thánh Giá Thật được phát hiện tại đó.

Trong 20 năm xây dựng Nhà thờ Mộ Chúa Giêsu (Church of the Holy Sepulchre), ĐGM giáo phận Giêrusalem lúc đó là thánh Cyril (khoảng năm 315-386) đã nói đến thánh tích Thánh Giá Thật trong một bài giảng: “Cả thế giới có đầy những miếng gỗ Thánh giá”. Các nhà khảo cổ đã phát hiện trong đống xà bần của các nhà thờ hồi thế kỷ IV có khắc chữ Algeria nói rằng các nhà thờ này đã từng giữ một phần nhỏ của thánh tích Thánh giá. Cuối thế kỷ đó, những người viết Kitô giáo, kể cả thánh Ambrôsiô, đều công nhận sự thật là thánh Helena đã tìm thấy Thánh Giá Thật.

Theo truyền thống cổ, dưới đền thờ La Mã, người ta khai quật thấy 3 cây thập tự, nhưng không biết cây nào là của Chúa Giêsu và những cây nào của 2 tên trộm cùng bị đóng đinh với Ngài. Helena có thể đã chạm vào các thập giá này khi bà đem một phụ nữ hấp hối đến đó. Sau khi chạm vào một trong các thập tự đó, phụ nữ bị bệnh kia liền khỏe mạnh lại, điều đó được coi là biểu hiện chứng tỏ Thánh Giá của Chúa Giêsu.

TÔN KÍNH THÁNH GIÁ

Helena đã đưa một phần Thánh giá về Rôma, và bà đã cất giữ tại nhà nguyện trong dinh thự của bà, ngày nay là Đền thờ Thánh Giá ở Giêrusalem (Basilica of the “Holy Cross in Jerusalem”). Phần Thánh giá còn lại vẫn ở Giêrusalem, trong nhà nguyện nối liền với Nhà thờ Mộ Chúa Giêsu.

Khoảng năm 381, Egeria (một nữ tu đến từ Tây Ban Nha hoặc miền Nam nước Pháp) đã hành hường tới Thánh Địa. Trong một lá thư dài gởi về cho nhà dòng, bà đã mô tả cảm nghiệm của bà. Vào Thứ Sáu Tuần Thánh, bà cùng với nhiều người cầu nguyện trong Nhà nguyện Thánh giá (Chapel of the Holy Cross). Sau khi giám mục giáo phận Giêrusalem vào cung thánh và ngồi xuống, các phó tế mang đến một hộp bằng bạc và đặt lên bàn có phủ khăn. Bà viết: “Chiếc hộp được mở ra và gỗ Thánh giá được lấy ra, có cả bảng titulus (bảng mà Philatô viết để treo trên đầu Chúa Giêsu trên Thánh giá) cũng được lấy ra đặt trên bàn. Lúc đó, ĐGM cầm Thánh giá trong tay, còn các phó tế đứng vây quanh để canh giữ. Thánh giá được canh giữ như vậy vì để mọi người đến quỳ xuống và hôn kính Thánh giá. Cũng có thể sợ bị cướp Thánh giá. Mọi người đều chạm vào Thánh giá và bảng titulus, họ chạm bằng trán, bằng mắt, rồi hôn kính, không ai lấy tay chạm vào Thánh giá”.

Từ thời Egeria, thánh tích Thánh giá được các Kitô hữu ao ước. Ngày nay, vẫn chưa thể phân biệt Thánh giá thật, dù thánh tích Thánh giá được trưng bày ở Nhà thờ Mộ Chúa Giêsu tại Giêrusalem, và Đền thờ Thánh Giá ở Giêrusalem tại Rôma có thể là chính xác.

THOMAS J. CRAUGHWELL (*)

TRẦM THIÊN THU (Chuyển ngữ từ NCRegister.com)

(*) Tác giả cuốn “Saints Behaving Badly and the forthcoming Saints Preserved: An Encyclopedia of Relics”.