Suy niệm Tin mừng Lễ Thánh Tâm Chúa Giêsu, năm B, của Trầm Thiên Thu

Điệp Khúc Tình Yêu

Nếu con mắt là “cửa sổ tâm hồn”, trái tim sẽ là “căn phòng tình yêu”. Trái tim luôn đập những nhịp điệu tình yêu, chuyển tải máu tình yêu đến mọi cơ phận để duy trì sự sống cho cả cơ thể. Bộ não là trung tâm điều khiển, nhưng nếu thiếu nguồn máu từ trái tim chuyển lên thì bộ não cũng không thể hoạt động, ngay cả những người “bại não”, sống thực vật, nhưng não vẫn “sống” nhờ máu.

Khi nói đến suy nghĩ, tư tưởng, người ta cho đó là công việc của lý trí, bộ não, nhưng không hẳn là vậy, vì Kinh Thánh nói: “Người ban cho chúng trí khôn, lưỡi, mắt, tai, và trái tim để chúng suy nghĩ” (Hc 17:6). Cách suy nghĩ của lý trí khác với cách suy nghĩ của con tim.

Khi nói đến tình yêu, người ta nhớ ngay tới trái tim – căn phòng đầy ắp tình yêu. Thánh Tâm Chúa Giêsu là Nguồn Tình Yêu, và còn hơn như thế, Thánh Tâm Ngài là Mạch Lòng Thương Xót. Tình yêu rất kỳ diệu, nhưng Lòng Thương Xót còn kỳ diệu hơn, vì Lòng Thương Xót “cao cấp” hơn Tình Yêu. Tại sao?

Tình yêu có thể có chút vị kỷ, vì yêu người nhưng vẫn là yêu chính mình, yêu vì mình trước khi yêu vì người; nhưng lòng thương xót không hề vị kỷ, vì thương người chỉ vì người chứ không thương người vì mình. Chúng ta thử so sánh tình yêu đôi lứa, loại tình yêu xem chừng (và được coi) mạnh mẽ hơn các loại tình yêu khác. A yêu B, thậm chí thề non hẹn biển với nhau, nhưng thực chất A vẫn vì hạnh phúc của mình hơn là vì hạnh phúc của B. Ngược lại, B đối với A cũng thế. Có những người liều mạng sống để chết vì yêu, nhưng không phải chết vì người mình yêu, mà chết vì tuyệt vọng về hạnh phúc của mình. Ngay cả Romeo và Juliet cũng không ngoại trừ. Và cũng chẳng ai yêu nhau khi chưa biết người kia ở đâu, làm gì,… và có “bắt mắt” hay không.

Nhưng tình yêu và lòng thương xót của Thiên Chúa hoàn toàn khác. Chính Ngài đã từng xác định: “Khi Ít-ra-en còn là đứa trẻ, Ta đã yêu nó, từ Ai-cập Ta đã gọi con Ta về” (Hs 11:1). Chúng ta cũng được Ngài hứa chắc như vậy.

Ngài cho biết thêm: “Ta đã tập đi cho Ép-ra-im, đã đỡ cánh tay nó, nhưng chúng không hiểu là Ta chữa lành chúng. Ta lấy dây nhân nghĩa, lấy mối ân tình mà lôi kéo chúng. Ta xử với chúng như người nựng trẻ thơ, nâng lên áp vào má; Ta cúi xuống gần nó mà đút cho nó ăn” (Hs 11:3-4). Những động thái âu yếm đầy tình yêu thương vị tha, như người mẹ yêu thương con trẻ, vì con trẻ chứ không vì mình, không cần gì cho mình.

Và còn hơn thế nữa, dù chúng ta vô tình và phản bội, Thiên Chúa si tình đến nỗi Ngài phải thốt lên: “Trái tim Ta thổn thức, ruột gan Ta bồi hồi” (Hs 11:8). Có ai không mủi lòng mà xót xa khi nghe người yêu tâm sự nỗi lòng như vậy? Có, và vẫn có. Đó là chính mỗi chúng ta! Miệng trách người kia hoặc kẻ nọ vô ơn bội nghĩa, nhưng chính mình vẫn không hơn gì ai. Không phải bạc tình với người đời, mà chúng ta bạc tình với Đấng Thánh, với Thiên Chúa, với Người đã chết vì yêu chúng ta: Đức Giêsu Kitô. Khốn nạn thay!

Tuy nhiên, Thiên Chúa vẫn nhân từ và không giảm lòng thương xót chút nào. Ngài hứa: “Ta sẽ không hành động theo cơn nóng giận, sẽ không tiêu diệt Ép-ra-im nữa, vì Ta là Thiên Chúa, chứ không phải người phàm. Ở giữa ngươi, Ta là Đấng Thánh, và Ta sẽ không đến trong cơn thịnh nộ” (Hs 11:9). Vì thành tín, Vua Sa-lô-môn được Thiên Chúa ban tặng hơn cả những gì ông mong đợi: “Thiên Chúa cho vua Sa-lô-môn được dồi dào khôn ngoan, thông thạo, và một trái tim bao la như cát ngoài bãi biển” (1 V 5:9).

Nhờ ơn Chúa, ngôn sứ Isaia mạnh mẽ và can đảm hơn, ông động viên chính mình và người khác: “Đây chính là Thiên Chúa cứu độ tôi, tôi tin tưởng và không còn sợ hãi, bởi vì Đức Chúa là sức mạnh tôi, là Đấng tôi ca ngợi, chính Người cứu độ tôi. Các bạn sẽ vui mừng múc nước tận nguồn ơn cứu độ. Các bạn sẽ nói lên trong ngày đó: Hãy tạ ơn Đức Chúa, cầu khẩn danh Người, vĩ nghiệp của Người, loan báo giữa muôn dân, và nhắc nhở: danh Người siêu việt” (Is 12:2-4). Nguồn Cứu Độ vô tận, Nước Cứu Độ trong lành, đặc biệt là hoàn toàn miễn phí. Nguồn Nước đó chỉ có nơi Thánh Tâm Chúa Giêsu, nơi đã tuôn trào Máu và Nước vì yêu đến cùng. Ai biết hứng, múc, sẽ thỏa mãn mọi mơ ước.

Hạnh phúc biết bao! Vì chúng ta không thể thỏa mãn từ bất cứ nguồn nào khác. Ngôn sứ Isaia chân thành khuyên nhủ: “Đàn ca lên mừng Đức Chúa, vì Người đã thực hiện bao kỳ công; điều đó, phải cho toàn cõi đất được tường. Dân Sion, hãy reo hò mừng rỡ, vì giữa ngươi, Đức Thánh của Ít-ra-en quả thật là vĩ đại!” (Is 12:5-6).

Quả thật, Chúa Giêsu vẫn luôn tha thiết mời gọi: “Tất cả những ai đang vất vả mang gánh nặng nề, hãy đến cùng tôi, tôi sẽ cho nghỉ ngơi bồi dưỡng. Anh em hãy mang lấy ách của tôi, và hãy học với tôi, vì tôi có lòng hiền hậu và khiêm nhường. Tâm hồn anh em sẽ được nghỉ ngơi bồi dưỡng. Vì ách tôi êm ái, gánh tôi nhẹ nhàng” (Mt 11:28-30). Cuộc sống trần gian luôn có nhiều thứ bất trắc, vì thế mà chúng ta luôn cần Thiên Chúa cứu thoát. Có Ngài, mọi tình huống đều khác hẳn, cõi lòng chúng ta sẽ bình an, nhẹ nhàng, thanh thản,…

Sự thật minh nhiên. Chấp nhận sự thật không phải là chuyện dễ, nhất là sự thật đó là sự kém cỏi, yếu đuối,… bất lợi cho mình. Nhưng Thánh Phaolô vẫn không ngần ngại thổ lộ: “Tôi là kẻ rốt hết trong toàn thể dân thánh, thế mà Thiên Chúa đã ban cho tôi ân sủng này là loan báo cho các dân ngoại Tin Mừng về sự phong phú khôn lường của Đức Kitô, và soi sáng cho mọi người được thấy đâu là mầu nhiệm Thiên Chúa đã an bài. Mầu nhiệm này đã được giữ kín từ muôn thuở nơi Thiên Chúa là Đấng tạo thành vạn vật, để giờ đây, nhờ Hội Thánh, mọi quyền năng thượng giới được biết sự khôn ngoan thiên hình vạn trạng của Thiên Chúa” (Ep 3:8-10). Thiên Chúa quan phòng, tiền định, an bài mọi sự – dù chỉ là một sợi tóc. Tuy nhiên, nói thì nói vậy, chấp nhận như thế thì lại là chuyện khác. Khó lắm thôi!

Dù muốn hay không muốn, đó vẫn là sự thật – không chỉ thật mà còn minh nhiên, vĩnh viễn, bất di bất dịch: “Thiên Chúa đã hành động như thế theo quyết định Người đã có từ muôn thuở và đã thực hiện nơi Đức Kitô Giêsu, Chúa chúng ta. Trong Đức Kitô và nhờ tin vào Người, chúng ta được mạnh dạn và tin tưởng đến gần Thiên Chúa” (Ep 3:11-12). Quả thật, người ta nói không sai: “Vô tri bất mộ”. Biết rồi thích, thích rồi yêu, yêu rồi mê. Quy trình Thiên Chúa tạo ra thú vị hết sức. Với sự thường còn thế huống chi với Chúa Giêsu, với Thánh Tâm Ngài. Chắc chắn càng biết thì càng thấy cần Ngài, càng khoái những thứ “ngược đời” của Ngài. Vô cùng độc đáo!

Thánh Gioan giải thích về Tình Yêu Thiên Chúa: “Tình yêu cốt ở điều này: không phải chúng ta đã yêu mến Thiên Chúa, nhưng chính Người đã yêu thương chúng ta, và sai Con của Người đến làm của lễ đền tội cho chúng ta” (1 Ga 4:10). Tình yêu đó là khối tình câm lặng, mối tình cuồng si, chúng ta không thể hiểu hết. Thế mà có những người yêu nhau say đắm thì người ta lại chê trách họ là khờ dại, là ngu ngốc. Sao thế nhỉ? Phải chăng chúng ta không hiểu họ và so sánh theo vị trí của mình? Chắc chẳng sai đâu, chúng ta thường “bắt ép” hoặc “đúc khuôn” người khác theo ý mình. Sai quá chừng mà cứ ảo tưởng là mình là “số dzách”, là “number one”.

Trình thuật Ga 19:31-37 cho biết hôm đó là ngày áp lễ, người Do-thái không muốn để xác chết trên thập giá trong ngày sa-bát, mà ngày sa-bát đó lại là ngày lễ lớn. Vì thế họ xin ông Phi-la-tô cho đánh giập ống chân các người bị đóng đinh và lấy xác xuống. Họ đánh giập ống chân của hai tử tội cùng bị đóng đinh với Đức Giêsu. Khi đến gần Đức Giêsu và thấy Ngài đã chết, họ không đánh giập ống chân Ngài. Thế nhưng chết vẫn chưa yên, một người lính lấy giáo đâm vào cạnh sườn Ngài, chút máu và nước còn lại cũng chảy ra hết. Đúng như Ngài đã nói là Ngài “yêu thương tới cùng” (Ga 13:1).

Người thật, việc chật. Thánh Gioan đã thấy việc này và đã làm chứng, chắc chắn lời chứng này xác thực vì biết mình mình nói sự thật. Người ta không tin chỉ vì cố chấp. Chuyện này đã xảy ra để ứng nghiệm lời Kinh Thánh: “Không một khúc xương nào của Người sẽ bị đánh giập”, và rồi “họ sẽ nhìn lên Đấng họ đã đâm thâu”. Đó là lúc họ tỉnh ngộ và “biết thế nào là lễ độ”. Chúng ta cũng vậy thôi, có lẽ ai đã từng phạm tội tày trời rồi mới biết sợ, như con chim chết hụ nên sợ cành cây cao.

Nói về lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu, trong Thông điệp “Haurietis Aquas” (Múc Nguồn Nước, 15-5-1956), ĐGH Piô XII cho biết: “Chúng ta biết rằng lòng sùng kính Thánh Tâm Chúa Giêsu cốt yếu là lòng sùng kính đối với tình yêu mà Thiên Chúa đã yêu thương chúng ta qua Chúa Giêsu, đồng thời cũng là tình yêu làm sống động tình yêu của chúng ta dành cho Thiên Chúa và con người. Nói cách khác, lòng sùng kính này được hướng tới tình yêu Thiên Chúa dành cho chúng ta để chúng ta thờ lạy Ngài, cảm tạ Ngài và noi gương Ngài suốt đời”. Đúng như ngôn sứ Isaia đã nói từ ngàn xưa: “Các bạn sẽ vui mừng múc nước tận nguồn ơn cứu độ” (Is 12:3).

Trong Thông điệp “Miserentissimus Redemptor” (Đấng Cứu Độ Thương Xót, 1928), ĐGH Piô XI (1922-1939) nói: “Việc tôn sùng Thánh Tâm chắc chắn dẫn chúng ta đến việc biết Chúa Kitô một cách thân mật và làm cho tâm hồn chúng ta yêu mến Ngài một cách dịu dàng hơn và kết hiệp với Ngài một cách quảng đại hơn”.

Thánh Tâm [聖 心] còn gọi là “Trái Tim Rất Thánh”, đúng ra phải nói là “Trái Tim Cực Thánh”, vì đó trái tim của Đức Chúa hoặc Đấng thiêng liêng. Chữ “tâm” (trái tim) vừa để chỉ trái tim bằng thịt nhưng cũng đề cập một con người trọn vẹn, chứ không phân biệt là một cơ phận như các cơ phận khác (đầu, cổ, bụng, ruột, tay, lưng,…). Với người Á đông, trái tim diển tả tình cảm và tư tưởng của con người – với đầy đủ thất tình và lục dục (*). Quả thật, trái tim là trung tâm và là nơi sâu thẳm nhất của con người (nội tâm), gồm cả tính cách hướng dẫn mọi hành động ý thức hoặc vô thức.

Như thế, trái tim tượng trưng cho toàn thể con người như là nguồn mạch tạo nên cuộc sống của mình. Lời kêu xin: “Hỡi con, hãy cho Cha trái tim của con” (Cn 23:26) có nghĩa là “Hãy cho Cha cả con người của con”. Chúa Giêsu vẫn luôn mời gọi chúng ta như vậy. Ngài đã trao ban chúng ta chính Thánh Tâm Ngài, và Ngài cũng muốn chúng ta trao cho Ngài chính trái tim của mình – nghĩa là cả con người của chúng ta. CHỉ có những gì xuất phát từ trái tim mới có thể đến được với trài tim. Thiên Chúa thật kỳ diệu khi tạo nên trái tim, dù trái tim cũng chỉ là một cơ phận nhưng nó lại “đại diện” cho cả một con người. Con tim còn được gọi là “tấm lòng”. Cụ thi hào Nguyễn Du cũng đã so sánh: “Chữ Tâm kia mới bằng ba chữ Tài”.

Khi lần Chuỗi Lòng Thương Xót, chúng ta cầu nguyện: “Kính lạy Máu và Nước đã tuôn trào từ Thánh Tâm Chúa Giêsu, như suối nguồn thương xót chúng con, chúng con tín thác vào Ngài”. Ai thành tâm thì Ngài thương ngay lập tức, điển hình là Dismas (tướng cướp “hiền” cùng bị đóng đinh với Chúa Giêsu), dù chẳng biết Ông Giêsu là ai, thế mà chỉ một lời chân thành xin vào Nước Trời thì Ngài hứa ngay: “Tôi bảo thật anh, hôm nay, anh sẽ được ở với tôi trên Thiên Đàng” (Lc 23:43). Thế là một tướng cướp liền trở nên một vị thánh đầu tiên được hưởng nhờ Lòng Thương Xót của Thiên Chúa.

Như một cách định nghĩa theo cách nhìn riêng, Thánh Faustina nói: “Lòng thương xót là đóa hoa của tình yêu” (Nhật Ký, # 651). Cách so sánh như vậy thật là thú vị. Và chúng ta có thể lập thành “Phương trình Tâm linh” thế này: Thánh Tâm Chúa Giêsu = Tình yêu + Lòng Thương Xót + Ơn Cứu độ.

Lạy Thánh Tâm Chúa Giêsu, xin thương xót chúng con, xin giúp chúng con biết yêu cuồng si như Ngài – kính yêu Chúa và mến yêu mọi người, để chúng con là những phiên khúc yêu thương hòa điệu với Điệp Khúc Tình Yêu của Thiên Chúa. Ngài là Đấng hằng sinh và hiển trị cùng Thiên Chúa Cha, hiệp nhất với Thiên Chúa Thánh Thần, đến muôn thuở muôn đời. Amen.

TRẦM THIÊN THU

(*) Thất tình là bảy thứ tình cảm, gồm: hỷ (mừng), nộ (giận), ai (buồn sầu), lạc (vui) hoặc cụ (sợ), ái (yêu), ố (ghét), dục (ước muốn). Lục dục gồm: (1) Sắc dục (ham muốn nhìn thấy sắc đẹp – liên quan Mắt), [2] Thính dục (ham muốn nghe âm thanh êm dịu  – liên quan Tai), [3] Hương dục (ham muốn ngửi mùi thơm dễ chịu  – liên quan Mũi), [4] Vị dục (ham muốn món ăn ngon – liên quan Miệng), [5] Xúc dục (ham muốn đụng chạm thân xác – liên quan Tay Chân), [6] Pháp dục (ham muốn ý nghĩ được thỏa mãn – liên quan Não).