PHỎNG ĐOÁN

Khi muốn biết kết quả mà không thể biết thì người ta đoán – phỏng đoán. Người ta không thể biết chính xác thời tiết ngày mai ra sao thì người ta dự đoán. Ngày nay có những người gọi là “tiên tri” nhưng cũng chỉ là phỏng đoán, đặt giả thuyết, không như các ngôn sứ xưa, tiên báo điều gì ứng nghiệm điều đó. Mọi lĩnh vực, người ta chỉ ước chừng và suy ra – tương tự kiểu tam đoạn luận vậy.

Có những thứ nên đoán – đoán định điều tốt và điều xấu để sống tốt hơn, có những thứ không nên đoán – như xét đoán, vì chỉ là suy bụng ta ra bụng người.

Trình thuật Mt 16:13-20 cho biết: Một hôm, khi Đức Giêsu đến vùng kế cận thành Xêdarê Philípphê, Ngài hỏi các môn đệ xem người ta nói Ngài là ai. Hỏi để mà hỏi vậy thôi, chứ Ngài biết rõ rồi. Ngài hỏi để người khác tự xác tín. Các môn đệ cho Ngài biết: “Kẻ thì nói là ông Gioan Tẩy Giả, kẻ thì bảo là ông Êlia, có người lại cho là ông Giêrêmia hay một trong các vị ngôn sứ.” Mỗi người mỗi ý, mỗi người mỗi cách nhìn, nhưng chung quy vẫn coi Ngài là một người “kỳ lạ,” rất đặc biệt. Họ suy diễn để phỏng đoán vậy thôi.

Rồi Chúa Giêsu hỏi chính các môn đệ xem họ nhìn nhận Ngài thế nào. Không đắn đo, ông Simôn Phêrô thưa: “Thầy là Đấng Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống.” (Mt 16:16) Đức Giêsu vui mừng cho biết: “Này anh Simôn, con ông Giôna, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: anh là Phêrô, nghĩa là Tảng Đá, trên tảng đá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khóa Nước Trời: dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy.” (Mt 16:17-19) Ý Chúa quan phòng và tiền định vô cùng kỳ diệu, loài người không thể suy thấu. Nghe ông Phêrô nói vậy, Ngài cấm ngặt các môn đệ không được nói cho ai biết Ngài là Đấng Kitô.

Ngư phủ Phêrô đã trở thành giáo hoàng tiên khởi với quyền tối thượng kể từ đó. Chìa khóa mà Sư Phụ Giêsu trao cho đệ tử Phêrô là Chìa-Khóa-Yêu-Thương-và-Tha-Thứ, là chiếc Chìa Khóa đặc biệt có thể mở Cửa Nước Trời, để “mở lối” cho các hối nhân, chứ không để giam hãm người khác. Có chức thì có quyền, nhưng cũng đầy bổn phận và trách nhiệm.

Cựu Ước cho biết rằng viên quan Sépna là tể tướng triều đình, được người ta coi là “người hùng,” nhưng Đức Chúa tuyên phán thẳng thắn và rõ ràng: “Ta sẽ tống ngươi khỏi chức vụ, Ta sẽ đuổi ngươi khỏi địa vị. Ngày ấy, Ta sẽ gọi tôi tớ Ta là Engiakim, con của Khinkigiahu. Áo thụng của ngươi, Ta sẽ lấy mặc cho nó, cân đai của ngươi, Ta sẽ đem thắt cho nó, quyền bính của ngươi, Ta sẽ trao vào tay nó, nó sẽ là cha đối với cư dân Giêrusalem và với nhà Giuđa. Chìa khóa nhà Đavít, Ta sẽ đặt trên vai nó. Nó mở ra thì không ai đóng được, nó đóng lại thì không ai mở được. Ta sẽ làm cho nó vững chắc như đinh đóng cột, nó sẽ nên như ngai vinh hiển cho nhà cha nó.” (Is 22:19-23) Quyền “tháo cởi” này trong Cựu Ước có liên quan quyền “tháo cởi” trong Tân Ước: Bí tích Hòa Giải.

Thiên Chúa từ bi và nhân hậu, giàu lòng xót thương, nhưng Ngài cũng rất thẳng thắn và dứt khoát. Ngài đã cho thời gian để sửa đổi, nếu người ta không chịu chấn chỉnh thì sẽ bị Ngài tước hết. Có lần chính Chúa Giêsu đã minh định: “Ai đã có thì được cho thêm, và sẽ có dư thừa; còn ai không có thì ngay cái đang có cũng sẽ bị lấy mất.” (Mt 13:12; Mt 25:29; Mc 4:25; Lc 8:18; Lc 19:26) Một lần khác, Ngài nói rõ: “Cây nào mà Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời, đã không trồng thì sẽ bị nhổ đi.” (Mt 15:13) Thật hãi hùng!

Chúa ghét tội nhưng không ghét người phạm tội. Nếu họ biết sám hối và sửa sai, Ngài sẵn sàng tha thứ và phục hồi nguyên trạng: “Như đông đoài cách xa nhau ngàn dặm, tội ta đã phạm, Chúa cũng ném thật xa ta.” (Tv 103:12) Sau khi Épraim sám hối, Thiên Chúa nói về Épraim: “Mỗi lần nhắc tới nó, Ta lại thấy nhớ thương, nên lòng Ta bồi hồi thổn thức, Ta thương nó, thương nó thật nhiều.” (Gr 31:20) Trên cả tuyệt vời! Và Ngài cũng luôn ưu ái với mỗi tội nhân chúng ta y như vậy.

Hãy vững lòng tin, đừng bao giờ thất vọng! Khổng Tử xác định: “Có lỗi mà không sửa mới thành ra có lỗi.” Lời Chúa có lúc làm chúng ta vui mừng, rồi cũng có khi làm chúng ta đau điếng, nhưng tất cả vẫn là hồng ân, Ngài luôn lắng nghe và thấu hiểu mọi người, hãy noi gương Thánh Vịnh gia thân thưa: “Lạy Chúa, con hết lòng cảm tạ, Ngài đã nghe lời miệng con xin. Giữa chư vị thiên thần, xin đàn ca kính Chúa, hướng về đền thánh, con phủ phục tôn thờ. Xin cảm tạ danh Chúa, vì Ngài vẫn thành tín yêu thương, đã đề cao danh thánh và lời hứa của Ngài trên tất cả mọi sự.” (Tv 138:1-2) Thánh nhân nào cũng có một quá khứ đen tối, và tội nhân nào cũng có một tương lai xán lạn.

Điều quan trọng: Mặc dù chúng ta có thế nào thì cũng vẫn cần tâm tình tạ ơn, một động thái rất cần thiết vì nhiều lý do, vừa minh nhiên vừa mặc nhiên: “Ngày con kêu cứu, Chúa đã thương đáp lại, đã gia tăng nghị lực cho tâm hồn. Lạy Chúa, mọi đế vương dưới trần đều cảm tạ khi nghe những lời miệng Ngài phán ra. Họ sẽ ca ngợi đường lối Chúa: Vinh quang Chúa vĩ đại dường bao!” (Tv 138:3-5) Và còn hơn thế nữa, Thiên Chúa làm cho chúng ta đi từ ngạc nhiên này tới ngạc nhiên khác, và chúng ta chẳng bao giờ hiểu nổi lòng thương xót bao la vô tận của Ngài: “Chúa tuy thật cao cả, nhưng vẫn nhìn đến kẻ thấp hèn; đứa ngạo mạn ngông nghênh, từ xa Ngài đã biết. Việc Chúa làm cho con, Ngài sẽ hoàn tất; lạy Chúa, muôn ngàn đời Chúa vẫn trọn tình thương. Công trình do tay Ngài thực hiện, xin đừng bỏ dở dang.” (Tv 138:6 và 8) Được thương xót nhiều hay ít là tùy vào niềm tin của mỗi người: “Ai tin thế nào thì được như vậy.” (Mt 8:13; Mt 9:29)

Thánh Phaolô minh định: “Sự giàu có, khôn ngoan và thông suốt của Thiên Chúa sâu thẳm dường nào! Quyết định của Người, ai dò cho thấu! Đường lối của Người, ai theo dõi được! Thật vậy, ai đã biết tư tưởng của Chúa? Ai đã làm cố vấn cho Người? Ai đã cho Người trước, để Người phải trả lại sau? Vì muôn vật đều do Người mà có, nhờ Người mà tồn tại và quy hướng về Người. Xin tôn vinh Thiên Chúa đến muôn đời! Amen.” (Rm 11:33-36) Những vấn đề như thế này cũng vẫn còn nóng bỏng và nhức nhối ở mọi thời đại. Đó cũng là những câu hỏi để mỗi chúng ta tự trắc nghiệm và tự cân-đo-đong-đếm mức độ tín thác của mình vào Thiên Chúa.

Rất có thể đây là dạng câu hỏi không lạ: “Tại sao tôi tin vào Thiên Chúa? Ngài là ai mà tôi tin?” Đó là nghi vấn người ta vẫn luôn đặt ra ở mọi thời đại. Người vô thần cho rằng người hữu thần (cụ thể là Kitô hữu) chỉ ảo tưởng và mơ hồ, nhẹ dạ nên bị tôn giáo “ru ngủ” và mê hoặc. Người ta cũng muốn dùng các tiến bộ khoa học hoặc bất cứ thứ gì khác để chứng minh rằng “không có Thiên Chúa,” nhưng tất cả đều vô vọng. Đức Tin cần có lý trí, nhưng phải là lý trí “trong suốt,” dùng lý trí để cố ý chối bỏ và không tin thì hoàn toàn bất trị – đúng là BoTay.com thật, có lẽ phải “bó tay chống cằm” mà suy tư và ngán ngẩm sự đời thôi!

Người ta càng cố tìm cách chối bỏ Thiên Chúa thì họ càng đi vào ngõ cụt, hoàn toàn bế tắc. Thật vậy, chính một Saolê giỏi giang và bạo tàn đến thế, nhưng rồi cũng đành phải “bó tay,” chịu đầu hàng Thiên Chúa, để rồi trở nên một con người hoàn toàn khác, một Phaolô thuần hóa và nhiệt thành rao giảng Chúa-Giêsu-Kitô-chịu-chết-và-phục-sinh. Một sự đối lập rất “thuận chiều,” một dạng nghịch-lý-thuận, phải có đức tin mới có thể hiểu được.

Ngay trước thời điểm Chúa Giêsu công khai sứ vụ, ngôn sứ Gioan Tẩy Giả phải chịu cảnh tù đày nên ông đã bảo đệ tử đến gặp Chúa Giêsu và hỏi xem Ngài có phải là Đấng phải đến hay còn phải đợi ai khác. Ngài không trả lời rõ ràng mà chỉ nói: “Các anh cứ về thuật lại cho ông Gioan những điều mắt thấy tai nghe: Người mù xem thấy, kẻ què được đi, người cùi được sạch, kẻ điếc được nghe, người chết sống lại, kẻ nghèo được nghe Tin Mừng, và phúc thay người nào không vấp ngã vì tôi.” (Mt 11:4-6)

Và rồi khi xét xử Chúa Giêsu, vị thượng tế hỏi: “Nhân danh Thiên Chúa hằng sống, tôi truyền cho ông phải nói cho chúng tôi biết: ông có phải là Đấng Kitô Con Thiên Chúa không?” Chúa Giêsu nói: “Chính ngài vừa nói.” (Mt 26:64) Thánh Luca thuật lại chi tiết hơn: “Tôi có nói với các ông, các ông cũng chẳng tin; tôi có hỏi, các ông cũng chẳng trả lời.” (Lc 22:67-68) Vì không biết nên cứ hoài nghi, rồi đoán già đoán non. Mệt quá, khổ thật!

Rất có thể chúng ta cũng đã hoặc đang có những lúc tự hỏi về Thiên Chúa như vậy. Cũng có thể đức tin của chúng ta là “theo thói quen” chứ chưa thấm sâu, ở ngọn và ở cành chứ chưa hẳn tới gốc rễ. Vì thế, người ta vẫn cứ phỏng đoán. Cứ đoán mãi mà sai hoài, người ta “chạy đua” theo “sự lạ” ở nơi này, nơi kia, hóa thành cuồng tín – dạng phi tôn giáo. Đức tin phải xác định trong mọi hoàn cảnh, không thể mơ hồ, không thể phỏng đoán.

Lạy Thiên Chúa chí thánh, xin giúp con xác tín và tuyên xưng Ngài là Thiên Chúa duy nhất, xin giúp con biết mình và biết người để không ảo tưởng mà kiêu ngạo, luôn biết sinh lời theo khả năng Ngài ban. Con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU