Lòng Chúa thương xót Cộng đoàn LCTX TGP Sài Gòn
Tháng 3 này (10/3), Cố Tổng, Linh Mục PhaoLô Nguyễn Văn Thảnh, nguyên Tổng Tuyên Úy Thiếu nhi Thánh Thể Việt Nam trước năm 1975 mừng 60 năm Linh Mục, sau 46 năm phục vụ Cộng đoàn Họ đạo Bãi Xan. Cha đã chia tay bổn đạo về an dưỡng tại nhà hưu các Linh Mục giáo phận Vĩnh Long. Nhớ lại một ngày tháng 8 /2016, lần đó chúng tôi hẹn nhau về thăm Cha những ngày cuối trong cương vị cha sở họ đạo.
Bãi Xan, nơi tôi chưa từng đặt chân đến. Khi biết Cha là tác giả của bộ “Suy Nghĩ và Cầu nguyện” (viết năm 1963) trong lời nói đầu của tập sách có ghi “Viết tại Bãi Xan”, tôi mường tượng ra một vùng đất giáp với biển ở miền Tây, chắc là nhà thờ nhìn ra biển với bãi cát chạy dài như bãi biển vùng Hà Tiên, nên lần này có điều kiện về thời gian, tôi nhất định phải về thăm ngài cũng là khám phá vùng đất trong mơ đó.
Sau 3 giờ xe chạy qua Bến Tre, xe lên cầu Cổ Chiên, với mọi người, lần đầu đi đường này, ngắn hơn đường qua Vĩnh Long nghe đâu cả 50 km, thật thú vị. Cầu bắc ngang con sông Tiền, mủa mưa nước đục ngầu phù sa báo hiệu cho một mùa bội thu của miền Tây sông nước sau những ngày nắng hạn, bị nước biển dâng xâm hại. Từ trên cầu, phía xa xa bên phải thấp thoáng bóng ngọn tháp ngôi nhà thờ. Đúng vậy, nhà thờ kia rồi! cả xe như reo lên. Qua cầu quẹo phải, vòng theo con lộ nhỏ, rẽ trái rồi chạy thẳng, ngôi nhà thờ cuối đường hiện ra. Đúng 9 giờ 30. Xe vào sân nhà thờ, một chú chủng sinh trẻ ra đón.
Cố Tổng ra tận xe dắt tay cả đám vào với vẻ mặt vui tươi thấy rõ. Vẫn giọng nói nhỏ nhẹ, ôn tồn, vẫn dáng người mảnh khảnh, tưởng chừng yếu ớt nhưng dáng đi nhanh nhẹn, nụ cười tươi tắn toát lên một sức sống trẻ nơi người già. Cố Tổng hỏi thăm từng người về công việc, về gia đình. Cha giới thiệu nhà thờ, cơ sở nhà xứ, dãy nhà sinh hoạt, khu vệ sinh. . . Hai chiếc bàn tròn đã kê sẵn với hơn chục chai nước lọc La Vie, vài đĩa bánh qui và đặc biệt 2 đĩa trái nhãn đặc sản còn nguyên cọng với lá vừa hái xuống từ trên cây của vườn nhà xứ. Các chị nữ tu (?) tươi cười qua lại, tíu tít mời chào dùng nước, ăn bánh, trái cây. Một chị thổ lộ: “Sáng giờ con thấy Ông cố trông mấy bác, mấy cô dữ nha, cứ ra vào, lên xuống coi bộ chờ lắm đó!”. Thế mới biết tấm lòng của Cố Tổng với anh chị em chúng tôi chí thiết thế nào.
Hai chị trưởng xoắn xít bên ngài làm tôi liên tưởng đến chị em Mattha và Maria với Thầy Giêsu trong Tin Mừng. Phần tôi, hơi thất vọng vì Bãi Xan không như mình nghĩ bấy lâu, nhưng phải công nhận bầu khí của miền quê êm ái, tĩnh lặng quả thật phù hợp với con người của Cố Tổng. Ngôi nhà thờ không hoành tráng nhưng toát lên vẻ trang nghiêm thánh thiện. Từ cổng bước vào, mặt chính diện là tượng Thánh Tâm Chúa Giêsu giang tay mời gọi với trái tim chiếu những tia sáng mô phỏng theo linh ảnh Lòng Chúa Thương xót. Phía trên ngọn tháp là bảng chủ đề của năm. Cánh trái gắn bảng với hàng chữ: “Hãy hoán cải và canh tân, tha thứ và cho đi để đón nhận ơn cứu độ của Thiên Chúa”, bên phải đối xứng là tấm bảng ghi: “Phúc thay ai thương xót người vì họ sẽ được Thiên Chúa xót thương” với nét chữ chân phương rõ ràng, đủ để mọi bổn đạo ai nấy sống tinh thần của năm và ghi nhớ trong lòng bổn phận đối với Thiên Chúa và anh em đồng loại, qua những câu trích trong Tin Mừng. Tôi nhớ đến một câu nói của một Cha Già đáng kính trong Hội Thánh “Một Linh mục Thánh Thiện thì giáo dân sốt sắn”. Sân nhà thờ đủ rộng để thiếu nhi, giới trẻ tâp họp. Góc trái là hang đá Đức Maria, nơi giáo dân sau giờ lễ mỗi ngày đến dâng mình cầu nguyện với Mẹ. Dường như đây là nét đẹp của các nhà thờ xứ đạo Nam bộ, nhà thờ nào cũng có núi đá Đức Mẹ, biểu lộ lòng yêu mến Đức Maria cách đặc biệt. Góc sân về phía phải là tượng đài Thương khó với Thánh tượng Chúa chịu đóng đinh trên đồi Gôn-Gô-Tha, có Mẹ Maria cùng môn đệ Người yêu dấu. Ngoại vi nhà thờ, phía trái là nhà các “Bà Phước”, hai từ thân thương để chỉ các nữ tu đang phục vụ xứ đạo. Bên phải, cách một con đường trong khu dân cư là nhà xứ, cộng với các cơ sở phụ thuộc như Nhà sinh hoạt gồm nhiều phòng, nhà ăn, nhà bếp, khu vệ sinh. . . được sắp xếp ngăn nắp, thoáng đãng dủ để đón khách xa hay các đoàn thể đến giao lưu, tĩnh nguyện. Giáo xứ cũng có “Hội trường”, nghe cho oai chứ thực ra là một dạng nhà đa năng khung sắt, mái tôn diện tích khoảng 200 m2, vừa dùng để xe cho khách ngày thường. Chúa nhật là nơi cho Thiếu nhi sinh hoạt, hội họp tránh mưa, tránh nắng. Cũng có khi dành cho các hội đoàn tổ chức hội họp, mừng bổn mạng. Hiện trong “Hội trường”, còn gọi là nhà truyền thống của giáo xứ vẫn còn lưu giữ hình ảnh ghi lại ngày mừng 200 năm thành lập giáo xứ, mừng Cha sở tròn 80 tuổi, 50 năm Linh Mục với Phép lành của Đức Thánh Cha Bênêđictô XVI. Bảng ghi lịch sử hình thành họ đạo từ những năm 80 thế kỷ 19 đến nay đã trên hai trăm tuổi, với 30 vị Linh mục là Cha sở, trong đó có hai vị Giám Mục là Đức Cha Giuse Trần văn Thiện( 1956-1958), chánh tòa GP Mỹ Tho và Đức Cha Raphael Nguyễn văn Diệp (1958-1961 ), Giám Mục Phó Mỹ Tho. Số Linh Mục gốc là bổn đạo Bãi Xan là 8 cha đang phục vụ tại giáo phận hay ở nước ngoài. Đức Cố Giám Mục TôMa Nguyễn Văn Tân, nguyên Chánh tòa Vĩnh Long cũng là người gốc Bãi Xan.
Hiện nay có 5 Thầy đang theo học tại Đại chủng viện Cần Thơ. Số Nữ tu gốc Bãi Xan chắc không nơi nào có với trên 100 Dì Phước các Hội Dòng. Hội Dòng MTG Cái Mơn đông nhất với 60 Dì. Còn lại các Hội Dòng MTG Thủ Thiêm, Chợ Quán và Dòng Thánh Phao Lô Mỹ Tho. Giáo dân hiện nay trên 6000 nhân danh, bao gồm cả hai Họ lẻ Đức Mỹ, trên 1200; Nhị Long xấp xỉ 1000. Nhà thờ giáo xứ hiện nay là ngôi nhà thờ thứ tư, được xây dựng từ năm 1957 đến năm 1963 mới hoàn tất (7 năm). Cha Phaolô NGUYỄN VĂN THẢNH là cha sở thứ 30 tính từ khi Giáo xứ có Linh Mục về coi sóc năm 1825. Năm 2013 vừa qua, giáo xứ kỷ niệm 200 năm thành lập (1813-2013). Ngài đã từng là cha Phó từ năm 1958-1963, sau đó được Đức Giám Mục Micae Nguyễn Khắc Ngữ, Giám Mục Đặc trách Công Giáo tiến hành của Hội đồng Giám Mục cử làm Tổng Tuyên Úy Phong Trào Thiếu Nhi Thánh Thể Việt Nam đến năm 1974. Tháng 5 năm 1975, Cha nhận bài sai trở lại làm Cha sở Bãi Xan cho đến nay. Một Linh mục với 41 năm coi sóc một giáo xứ lớn nhất giáo phận Vĩnh Long, có bề dày truyền thống trong lịch sử truyền giáo của Hội Thánh Chúa tại Miền Nam. Những điều trên đây được ghi lại trong tập kỷ yếu nhân kỷ niệm 200 năm thành lập. Hình ảnh còn lưu lại nơi nhà Truyền thống (Hội Trường) giáo xứ hiện nay (Số liệu năm 2016).
Trở lại nhà xứ, các anh chị Huynh trưởng vẫn quây quần bên Cố Tổng như muốn lưu giữ mãi hình ảnh vị Tổng Tuyên úy hơn 41 năm về trước. Nhớ những ngày đại hội Ban Lãnh đạo toàn quốc tại trụ sở Phong trào thuộc Tỉnh Vĩnh Long năm 1971, đại hội năm 1974 tại Bêtania Chí Hòa bắt đầu cho một giai đoạn mới, Cố Tổng đã phải nằm bệnh vì lo lắng cho việc hình thành Ban quản trị toàn quốc khi phải chuyển đổi trụ sở về Saigon hầu đáp ứng cho yêu cầu phát triển Phong trào . Những chuyến đi các trỉnh miền Trung của Cố Tổng để thống nhất đường hướng đổi mới cả về hình thức lẫn nội dung của danh xưng Tổng Liên đoàn TNTT Việt Nam theo Tân Nội qui. Ông Cố kể lại chuyện khi sang Hoa Kì, nói chuyện với các Linh mục Tuyên úy và các Trưởng về việc gắn bó máu thịt với Thiếu nhi, đó là chuyện về một cầu thủ bóng đá, sau khi hết tuổi cầu thủ, chuyển sang làm Huấn luyện viên với niềm đam mê trái bóng. Cuối đời, khi biết phải giã từ thế giới thể thao mà ông một đời gắn bó, ông để lại di chúc cho con cháu là khi ông chết, hãy chôn ông cùng trái bóng đặt trên ngực với đôi tay giữ chặt. Người Huynh Trưởng TNTT là thế. Đã là Huynh trưởng thì suốt đời là Huynh Trưởng. Chúng mình nghe mà thấm thía người Thầy, người Cha suốt cả đời Linh Mục vẫn đau đáu cho Phong Trào. Ông Cố kể rằng vì thao thức “Cùng đi với các thiếu nhi, cùng đi với Chúa Kitô” mà năm rồi trong một cuộc tĩnh tâm Linh mục Giáo phận Vĩnh Long, Cố ngồi ăn cơm cạnh Đức Cha Phêrô NGUYỄN VĂN KHẢM, Giám Mục GP Mỹ Tho, Mình cũng đánh bạo xin Đức Cha thưa với Hội Đồng Giám Mục nên có một vị Giám Mục đặc trách Thiếu nhi, cụ thể là Thiếu nhi Thánh Thể vì hiện nay chỉ có đoàn thể này trên toàn quốc. Đức Cha Phêrô nói với Cha: Cha làm đơn đi rồi Ngài chuyển cho. Nghe vậy, cha về làm đơn thật nhưng cứ băn khoăn: Mình có tư cách gì mà gửi cho Hội Đồng Giám Mục. Đến nay, nghe nói thư của cha đã được chuyển cho Đức Cha Thiên, Giám Mục đặc trách giới trẻ của Hội đồng Giám Mục Việt Nam”. Thao thức của Cha anh chị em mình cùng chia sẻ. Ông Cố còn dự định khi về hưu rồi, có điều kiện sẽ ra Hải Phòng trực tiếp thưa điều này với Đức Cha Thiên. Một vị Linh Mục suốt một đời sống với: “Nguồn sống Thánh Thễ chan hòa, là lý tưởng của người (Linh Mục) Thiếu nhi hôm nay”.
Trưa đến cha con quây quần quanh bàn ăn bánh Xèo nhân tôm dừa. Tò mò hỏi ông Cố về ngày lễ chia tay sáng hôm sau 3/8/2016, Cố cho biết sẽ có Thánh Lễ chia tay quí Cha, bổn đạo Bãi Xan và hai họ lẻ về dự. Sau Thánh Lễ cũng dùng tiệc nhưng là “tiệc tíu phở” (hủ tíu hay phở). Một cách đơn sơ nhưng thắm tình yêu thương. Từng người đến quầy như ăn buffet, lần lượt nhận phần ăn rồi ra các bàn ăn chọn chỗ tùy ý. Ai ăn thêm cứ tùy thích, quí khách mời, quí cha, quí tu sĩ cũng vậy. Vừa gọn, vừa ngon, vừa no nê thay cho tiệc bàn ta thường gặp, lại vui vì được thân mật trò chuyện . Ngon miệng vì cũng vừa đến gần giờ ngọ, cỡ 10 giờ 30 sáng. Ai bận việc có thể về sớm mà không bị ràng buộc bởi phải chờ đợi nhau. Hay lắm! Cách thức này chắc các xứ đạo Thành phố nên học tập, vừa vui vừa tránh lãng phí.
Trở lại chuyện trên bàn ăn, cha con vừa ăn vừa nghe cha kể chuyện về những ngày đầu tiên sau Giải phóng: “Cha về Bãi Xan tháng 5/1975 khi ấy còn là Ủy Ban quân quản. Chỉ có bài sai của Tòa Giám Mục, cha đến Ủy ban Xã trình giấy nhưng không được thuận vì không có giấy tờ của chính quyền Tỉnh. Trở về Tòa Giám Mục để lên Tỉnh xin giấy giới thiệu. Vị cán bộ phụ trách chỉ ghi mảnh giấy bằng nửa tờ giấy vở học trò nhưng có con dấu đỏ. Cha trở lại trình Xã, Vị đại diện sau khi hội ý cả ban, trả lời: Xã đồng ý cho anh về Ở TẠM. “Ở tạm mà từ đó đến nay nay đã 41 năm”, Ông Cố cười khà khà. Vui thế đấy!
41 năm làm cha sở ở một họ đạo vùng sâu sông nước Cửu Long nhưng lại là một họ đạo lớn của Giáo phận Vĩnh Long. Cha về Bãi Xan nhưng còn phải chăm lo cho các họ lẻ như Nhị Long, Đức Mỹ, Cái Hô. Những năm 80, điện còn chưa về, bà con nhân dân trong huyện còn nghèo chủ yếu trồng lúa, khó nhọc nhưng cũng không đủ ăn, nhà nước phải cứu đói. Cha từng lội ruộng làm nông với mọi người, có lần ngã quị ngay trên ruộng lúa bổn đạo phải đưa đi cấp cứu. Cha lặn lội tìm cách cải thiện cuộc sống cho bà con lương giáo trong vùng, vận động xin người quen trên Thành phố giúp cho một số máy may về mở lớp dạy may cắt cho thiếu nữ trong xã; vận động xây dựng nhà giữ trẻ do các Dì Phước nuôi dạy giúp cho cha mẹ ra đồng. Các cháu tiểu học thì trường của nhà xứ gần bên được nhà nước tiếp quản dạy con em, nhưng lên cấp II thì phải đi xa, lên xã. Cha vận động giáo dân và những nhà hảo tâm xây trường. Học sinh hết lớp 9 muốn học cấp III phải lên tỉnh, Cha làm lưu xá để học sinh có chỗ trọ học. (lưu xá này khi xã có trường cấp III được dành cho các sinh viên trọ). Những năm sau này cha xin tài trợ mở các lớp Phổ thông Trung học, mời giáo viên về dạy, dần dà đã hình thành trường cấp III hiện nay.
Anh chị em chẳng ai vào nghỉ trưa, tranh thủ trò chuyện cho bõ những nhung nhớ sau bao ngày không gặp nhau. Thảo luận cũng có, tranh luận cũng nhiều, chọc ghẹo nhau cũng không ít. Ông Cố đi nằm chừng mươi lăm phút trên chiếc võng trong phòng rồi cũng lại mò ra, kéo ghế trò chuyện. Nghe Cha kể về lịch làm việc trong ngày, sáng ra lễ xong nghỉ ngơi chút rồi ăn sáng. Sau điểm tâm đi thăm bổn đạo hay làm công việc trong xứ. Rảnh việc thì đọc sách, viết sách. Trước giờ cơm đọc kinh nhật tụng, 11 giờ cơm trưa rồi nghỉ trưa. 15 giờ cha lên nhà thờ viếng Thánh Thể cùng với bổn đạo (việc này đã thực hiện hơn 40 năm nay).Chiều 17 giờ mở cửa nhà tạm Chầu Thánh Thể. 17 giờ 30 Thánh lễ. Chúng mình thưa với cha: Bãi Xan nên gọi là “Linh địa Thánh Thể “ được không?
Chuyện trò rồi cũng đến lúc phải dừng, anh chị em xin phép cha chia tay về lại Saigon. Cha níu kéo ở lại nghỉ đêm cho biết thế nào là sinh hoạt của giáo xứ những ngày lễ hội, nhưng chúng tôi phải từ chối vì cũng vẫn còn quá đa đoan sự đời? Một món quà bất ngờ cha trao tặng, gọi là “CỦA ĐỂ DÀNH” cho những người trưởng chí cốt: Bộ 5 cuốn VIẾNG CHÚA CHUNG (Tập 1 đến tập 5), mỗi tập gồm 30 bài Chầu Thánh Thể, mỗi bài một chủ đề. Những bài viết này giáo xứ vẫn sử dụng mỗi ngày, có thể dùng cho cá nhân viếng Chúa Thánh Thể bất kỳ giờ nào trong ngày. Cha viết từ năm 2010. Tập V vừa hoàn tất tháng 01 năm 2016. Hai cuốn “NHỮNG ĐOẠN SÁCH HAY”, bìa in Ốp xét rất đẹp, nội dung là những trích đoạn sách mà cha đã đọc, nay cha ghi lại theo chương trình “Cổ vũ đọc sách” mà chính cha phát động vào năm 2015 cho giáo dân, nhất là giới trung niên, giới trẻ. Những cuốn sách này cha chỉ dành để tặng, không bán và cũng không giữ bản quyền, nghĩa là ai thấy hữu dụng, cứ việc nhân bản phổ biến. Quả là một tấm lòng nhân hậu cho đến những ngày lui về nghỉ, vẫn thao thức để lại chút gì cho thế hệ mai sau.
15g30, chúng tôi lưu luyến chia tay Ông Cố, chụp với nhau ít tấm hình kỷ niệm. Xe chuyển bánh, ông Cố vẫn đứng nhìn theo. Không biết rồi sáng mai đây, những giọt lệ chia tay có làm cho người mục tử có kìm nén được cảm xúc của mình ?
Nhớ mãi Cha PhaoLô NGUYỄN VĂN THẢNH , mừng cha 60 năm Linh Mục, một vị Linh Mục hết lòng phục vụ Giáo hội và quê hương, luôn đồng hành với dân tộc với chọn lựa: “Đất nước này là lòng Mẹ đã cưu mang chúng ta trong ơn gọi là Con Thiên Chúa” (Thư chung 1980).
Tạm biệt nhé Bãi Xan! Hẹn sẽ gặp lại
Ký của Fx Minh Đỗ
(Trưởng Đặc cấp 1971)
