KHOA HỌC XÁC NHẬN SỰ KHÔN NGOAN THÁNH THIỆN

Người ta hoàn toàn chấp nhận rằng đồ ăn vặt có vị ngon mà không tốt. Những tác động của nó đối với cơ thể gây bấp bênh về sự đồi bại luân lý khi chúng ta cân nhắc nó hại cho sức khỏe như thế nào, và việc giữ gìn sức khỏe của chúng ta vì lợi ích của người khác là vấn đề không nhỏ. Những ông bố mập đối mặt với sự cằn nhằn đó khi nhận ra rằng nếu họ phải đối mặt với cái chết do thừa cân thì sẽ không làm nhẹ lương tâm của họ – đặc biệt là nếu họ có thể dứt bỏ những thứ rác rưởi để sống lâu hơn.

Điều gì sẽ xảy ra nếu thói quen đọc hoặc không đọc của chúng ta được cân nhắc tương tự? Có một lý do chính đáng mà họ nên làm.

1. NÃO LÀ CƠ BẮP

Giống như các bộ phận khác của cơ thể, não của chúng ta là một dạng cơ thay đổi về thể chất dựa trên cách nó được sử dụng – hoặc không. Tâm trí là phi vật chất, đó là sức mạnh của linh hồn, nhưng nó hoạt động dựa trên thực tế vật lý của bộ não. Chúng ta sai lầm cho rằng não không phát triển sau thời thơ ấu, nhưng cấu tạo của não nhanh nhẹn hơn chúng ta nghĩ. Các khoa học gia gọi sự nhanh nhẹn này là “sự dẻo dai thần kinh,” có nghĩa là bộ não thay đổi về thể chất để thích ứng với những gì được yêu cầu. Các bộ phận khác nhau của não điều chỉnh và tạo ra các hình thức suy nghĩ, thậm chí là hành động khác nhau. Giống như cơ bắp có thể phát triển về sức mạnh hoặc điểm yếu dựa trên những gì được yêu cầu về nó – sức đề kháng hoặc sự thoải mái – thì các bộ phận của não cũng phát triển về sức mạnh và điểm yếu.

2. SỨC MẠNH KHÁC NHAU

Steven Johnson, tác giả cuốn “Everything Bad is Good for You,” lập luận rằng sự kích thích não bộ thông qua việc sử dụng internet rất tốt cho bạn. Ông chỉ ra rằng bộ não của người dùng máy tính so với người dùng sách rất khác nhau, bộ não trước đây kích hoạt nhiều phần khác nhau của bộ não để tiếp nhận tất cả những gì đang được trình bày. Việc sử dụng Internet cũng giống như các giác quan được nâng cao của thợ săn hoặc chiến binh – liên tục quét đường chân trời và xử lý thông tin để tìm kiếm mối nguy và cơ hội. Ông kết luận: “[Đọc] sách không kích thích các giác quan.”

Nicholas Carr không đồng ý, và bất cứ ai nghĩ rằng sự chiêm niệm cầu nguyện, đọc sách đạo đức, Kinh Mân Côi, v.v… cũng quan trọng. Trong cuốn “The Shallows: What the Internet is doing to our Brains,” Carr thách thức cách giải thích dữ liệu của Johnson. Thực tế là bộ não đã ổn định hơn trong khi đọc nên việc đọc rất “bổ ích về mặt trí tuệ.” Carr nói: “Bằng cách cho phép chúng ta lọc bỏ những thứ gây xao lãng, làm yên các chức năng giải quyết vấn đề của thùy trán, việc đọc sâu sẽ trở thành một dạng tư duy sâu sắc. Tâm trí của người đọc sách có kinh nghiệm là tâm trí bình tĩnh, không phải là tâm trí ồn ào… Thật sai lầm khi cho rằng càng nhiều càng tốt.”

Đọc và tập trung suy nghĩ (hình ảnh ai đó đang đọc trên ghế bành hoặc ai đó đang lần hạt Mân Côi) ngăn chặn sự phân tâm để có chiều sâu và ngồi đó với sự thật. Giáo sư Gary Small, thuộc Đại Học UCLA, đã phát hiện ra rằng cần một khoảng thời gian ngắn để thay đổi não bộ theo cách khiến việc đọc sâu trở nên khó khăn hơn. Ông đã thực sự đo lường “sự chuyển đổi” của người dùng sách thành người dùng internet: “Chỉ sau năm ngày thực hành, mạch thần kinh giống hệt nhau [có ở người dùng internet] ở phần trước của não trở nên hoạt động trên người chưa biết internet [trong đó nó không hoạt động trước khi sử dụng internet].” Nói cách khác, chỉ một giờ mỗi ngày trong một tuần làm việc đã khơi dậy bộ não của những con mọt sách cổ xưa đó.

3. NỐI KẾT CẦU NGUYỆN

Khi bộ não của chúng ta được “kết nối” để sử dụng màn hình thường xuyên, kết quả không thể tránh khỏi là chúng ta ít có khả năng đọc sâu. Ở đây tôi nói the kinh nghiệm hiểu biết. Công việc và cuộc sống của tôi thường tiếp xúc với màn hình, tôi có thể cảm thấy việc tập trung vào một cuốn sách trở nên khó khăn hơn sau hàng giờ trực tuyến.

Đó là điều báo động vì trí tuệ chung của nền văn hóa Công giáo không ngừng hướng tới việc chúng ta dùng sách để học hỏi, chiêm niệm và cầu nguyện với sự thật. Khi Thiên Chúa nhập thể, đó là Ngôi Lời hóa thành nhục thể. Các nghi lễ và nghi thức của chúng ta có các mục “chữ đỏ” cho những cử động và cách dùng sách. Tên của chúng ta được viết trong sách sự sống. Các tu viện được coi là đã duy trì việc học cổ điển và khai sinh ra toàn bộ nền văn hóa sau sự sụp đổ của Rôma, chính xác trong việc bảo tồn sách và học hỏi. Tất cả các quy tắc của tu viện đều phụ thuộc vào khả năng đọc hoặc sự sẵn sàng học hỏi. Ngay cả “sự mặc khải tự nhiên” từ chính thụ tạo cũng thường được các thánh gọi là “sách thiên nhiên.” Các hình thức cầu nguyện được khuyến khích và trân trọng nhất của chúng ta nằm trong các phương pháp giúp tĩnh tâm và loại bỏ những phiền nhiễu khỏi sự hiện diện của chúng ta. Sách Thánh là kho tàng và nguồn suy niệm vô tận của chúng ta, là Sách không thể sai lầm.

Giờ đây, chúng ta biết rằng lời cầu nguyện chuyển từ các trang thành chiêm niệm – chúng ta vượt ra ngoài cuốn sách. Nhưng cuốn sách là nền tảng để suy niệm. Giống như tôi, nếu bạn trải qua cơn hạn hán cầu nguyện thì các nhà thần bí như Thánh Têrêsa Avila nhắc nhở chúng ta về giá trị to lớn của sách để giúp chúng ta có nền tảng và đi đúng hướng trong việc cầu nguyện. Trên thực tế, nếu chúng ta thấy mình bị suy nhược và không thể cầu nguyện sâu sắc một mình, trước tiên chúng ta nên tìm đến việc đọc:

Đọc sách rất hữu ích cho việc hồi tưởng và là sự thay thế cần thiết – mặc dù có thể đọc một ít – cho bất kỳ ai không thể cầu nguyện bằng tâm trí… Trong tất cả những năm đó, ngoại trừ thời gian sau khi rước lễ, tôi không bao giờ dám cầu nguyện mà không có sách… Nếu không có sách, tâm hồn tôi rối bời và suy nghĩ vẩn vơ. Có sách, tôi bắt đầu thu thập và tâm hồn tôi bị cuốn vào ký ức.

Như Kinh Thánh nói, Thiên Chúa ở trong tiếng nói nhỏ bé và tĩnh lặng. Có vẻ như các cơ não của chúng ta có thể được huấn luyện để có thể nghe được giọng nói nhỏ này, hoặc nó có thể bị lấn át và kích thích khiến bạn khó nghe hơn. Trái ngược với sự kích thích của màn hình, đọc sách không chỉ giúp tâm trí tĩnh lặng và không bị xao lãng, nhưng khi làm như vậy thì nó giúp chúng ta đi từ đọc sang suy ngẫm, từ trần thế tới Thiên Đàng.

4. NẾU KHÔNG QUEN ĐỌC THÌ SAO?

Nếu điều này đúng thì chúng ta có thể nghĩ về thói quen đọc sách hằng ngày của chúng ta giống như việc chúng ta có thể nghĩ đến việc tập thể dục trong phòng tập vậy. Nếu ngồi ở bàn làm việc có thể làm teo cơ và đòi hỏi sức đối trọng của việc tập luyện trong phòng tập thì việc “huấn luyện” tâm trí trên màn hình khiến việc luyện tâm trí cầu nguyện bằng cách đọc sách cũng cần thiết hơn. Nếu Thánh Têrêsa Avila thấy cần phải “giải quyết” tâm trí bằng một cuốn sách, hãy tưởng tượng chúng ta cần nó nhiều hơn như thế nào trong thế giới quá kích thích của chúng ta! Chúng ta có thể biết điều này theo trực giác là đúng, nhưng việc nghĩ đến cơ thể vật lý của bộ não sẽ khiến nó trở nên kém thanh tao và cấp thiết hơn đối với chúng ta.

Đây là một phần lý do mà chúng tôi bắt đầu dịch vụ sách và in của tạp chí Sword & Spade. Các tạp chí kích thích trí tuệ và có bố cục đơn giản (tức là không bị bão hòa trong quảng cáo và hỗn loạn hình ảnh) có thể là một loại “cầu nối” khỏi hoạt động siêu tốc của trang web và siêu tập trung của một cuốn sách. Các tạp chí thường có các bài đánh giá về sách và các bài trình bày ngắn về những ý tưởng gây hứng thú mà không đòi hỏi quá nhiều thời gian. Tạp chí cũng có một số “bữa ăn nhanh” mà chúng ta có thể nghĩ rằng một bài báo trên internet có thể cung cấp, nhưng chúng cũng có điểm kết thúc, lúc đặt nó xuống và tiếp tục. Ngược lại, việc lướt web là vô tận giống như một cơn mê hoặc một câu thần chú.

Một chiến thuật khác để rèn luyện trí não, đặc biệt nếu bạn không thích đọc sách, là bắt đầu bằng văn học thay vì tiểu thuyết, truyện hư cấu. Thông thường, internet hướng chúng ta đến “sự thật” và “dữ liệu” của một thứ gì đó, khiến cuộc sống dường như có thể được đưa vào mục tiêu của sự thật và được hấp thụ tốt nhất theo cách đó. Chúng ta thường nhìn văn chương bởi vì, như bạn biết đấy, truyện không hư cấu mang lại cho bạn điều gì đó hữu ích và chân thực. Tuy nhiên, có một lý do khiến C.S. Lewis từ bỏ các bài luận lý luận và bắt đầu viết những cuốn sách như Biên Niên Sử Narnia – một câu chuyện có thể nuôi dưỡng tư tưởng và sự nhạy cảm cao quý theo những cách tránh xa nhu cầu kiêu hãnh của chúng ta về hiện thực, như chương trình Dragnet đã nói: “Chỉ là sự thật, thưa bà.” Chúng ta thường than phiền rằng các kiến trúc sư của rất nhiều lỗi hiện đại “sở hữu tường thuật” về những gì đang xảy ra trên thế giới. Có lẽ vì họ hiểu rõ hơn sức mạnh của câu chuyện.

Sự cứu độ là một câu chuyện. Chúa Giêsu giáo huấn bằng dụ ngôn. Các quốc gia được xây dựng dựa trên những câu chuyện của họ. Gia đình của chúng ta bị ràng buộc bởi những câu chuyện của mình. Những câu chuyện có cách thu hút sự chú ý và dạy chúng ta những điều mà chúng ta không thể học được bằng cách nào khác. Một tác phẩm văn học hay cũng có thể nắm giữ một tâm trí lang thang theo những cách mà truyện không hư cấu không thể làm được, vì vậy nếu mục đích là có được một bài tập tốt, hãy bắt đầu bằng một câu chuyện hay.

5. TẬP LUYỆN KHI NÀO?

Tôi nhận ra rằng sự kết hợp của hiện tượng Covid và sự thiếu kỷ luật của bản thân đã khiến tôi bỏ thói quen đọc sách trước đây của mình. Tôi biết rằng, giống như đồ ăn vặt luôn luôn xảy ra, điều này cuối cùng sẽ bắt kịp khả năng lành mạnh của tôi. Là một Kitô hữu, tôi hiểu rằng điều này có nghĩa là tâm trí bị phân tán của tôi sẽ gặp khó khăn hơn với việc cầu nguyện. Vì vậy, tôi phải lập một kế hoạch tập luyện. Khoai tây chiên rất ngon và Netflix thật kỳ diệu khi biết tôi muốn xem gì. Internet sẽ luôn là thứ tốt hơn, nhưng nó sẽ không bao giờ thỏa mãn như ý muốn đọc sâu xa hơn. Tôi nghĩ rằng hầu hết chúng ta có thể xác nhận từ kinh nghiệm những gì khoa học đề xuất: để cầu nguyện tốt hơn, chúng ta cần đọc nhiều hơn trong cuộc đời mình.

Giống như bất cứ điều gì đáng làm, khó hơn nhưng tốt hơn là đào tạo và hướng tới những gì tốt đẹp, ngay cả khi “hương vị tự nhiên” được biến đổi hóa học có vẻ như ngon hơn. Kinh Thánh nói rằng hãy tìm những điều tốt và hãy suy ngẫm về những điều này. Đó là chương 4 trong thư gởi giáo đoàn Philípphê. Có thể bắt đầu một bài tập mới ngay bây giờ, và hãy xem chương đó.

JASON CRAIG

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ CatholicExchange.com Aleteia.org)

Trung tuần tháng 01-2022