HÒA QUYỆN

Mẹ Cha Vững Vàng Niềm Tin Mến

Con Cái Trung Thực Sống Thảo Hiền

Có lẽ chẳng có gia đình nào khó khăn đủ thứ như Thánh Gia. Đang khi trên đường về quê đăng ký theo lệnh kiểm tra dân số, bất ngờ Đức Maria chuyển dạ vì đến kỳ khai hoa mãn nguyệt. Hai người không tìm được chỗ trọ nên đành phải ra cánh đồng. Không có ai, một mình Đức Giuse xoay xở, thật là gay go.

Thánh Gia thiếu thốn đủ thứ, gian nan trăm bề, căng thẳng mọi điều, khổ này chưa qua thì khổ khác ập tới. Đúng là “họa vô đơn chí.” Thật vậy, khi các nhà chiêm tinh đã ra về, sứ thần Chúa lại hiện ra báo mộng cho Đức Giuse mau thức dậy mà đem vợ con trốn sang Ai Cập, rồi cứ ở đó cho đến khi được báo lại, vì vua Hêrôđê sắp tìm giết Hài Nhi. (Mt 2:13)

Mẹ tròn, con vuông là vui rồi, khó khăn cũng đành. Thế nhưng sóng đời cứ vỗ, con thuyền gia đình cứ tròng trành đủ kiểu. Cây muốn lặng mà gió chẳng ngừng. Cứ tưởng được yên mà chẳng ổn. Số kiếp Đức Thánh Giuse lận đận hết sức, không phải hồng nhan mà bạc phận quá trời!

Vừa nghe báo tin “lên đường,” biết sự nguy hiểm cận kề, Đức Giuse liền trỗi dậy, dù đang đêm tối, ngài vẫn vội vã đưa vợ con trốn sang Ai Cập. Và rồi Thánh Gia ở đó cho đến khi vua Hêrôđê băng hà, để ứng nghiệm lời Chúa phán xưa qua miệng ngôn sứ: “Ta đã gọi con Ta ra khỏi Ai Cập.” (Mt 2:18) Chân lý kỳ diệu: Gian nan và đau khổ vẫn là hồng ân. Thảo nào người ta ví von: “Ba chìm, bảy nổi, chín lênh đênh.” Đúng “đời là bể khổ” thật!

Cuộc đời như bộ phim nhiều tập, với nhiều tình tiết lắt léo. Thánh sử Mátthêu cho biết: Sau khi vua Hêrôđê băng hà, sứ thần Chúa lại báo mộng cho Đức Giuse đang ở Ai Cập: “Này Giuse, dậy đem Hài Nhi và mẹ Người về đất Israel, vì những kẻ tìm giết Hài Nhi đã chết rồi.” (Mt 2:20) Lần này không là hung tin mà là hỷ tín.

Ôi, thở phào sao mà nhẹ nhàng biết bao! Sau cơn mưa trời lại sáng. Không mong gì hơn, Đức Giuse liền trỗi dậy đưa Hài Nhi và mẹ Ngài về đất Israel. Nhưng vì nghe biết Áckhêlao đã kế vị vua cha là Hêrôđê, cai trị miền Giuđê, nên Đức Giuse sợ không dám về đó, mà về miền Galilê, định cư tại thành Nadarét, để ứng nghiệm lời đã phán qua miệng các ngôn sứ rằng: “Người sẽ được gọi là người Nadarét.” (Mt 2:23)

Thánh Gia là gia đình thánh, mọi thành viên là thánh. Chúng ta được gọi là dân thánh, và Thiên Chúa truyền lệnh: “Các người PHẢI nên thánh và PHẢI thánh thiện, vì Ta là Đấng Thánh.” (Lv 11:44; Lv 20:7) Động từ “phải” có nghĩa là bắt buộc, nếu không là thánh sẽ không được gặp Thiên Chúa. Hang đá Belem chứng tỏ sự nghèo khó về vật chất nhưng giàu có về tinh thần, với hình ảnh tiêu biểu đặc biệt: Gia Đình Yêu Thương.

Tác giả Burton Hillis (1915-1977, Hoa Kỳ) nhận định: “Tặng phẩm đẹp nhất quanh bất cứ cây Noël nào: sự hiện hữu của một gia đình hạnh phúc, mọi người gắn bó với nhau.” Gia đình như thế mới thực sự là Tổ Ấm đúng nghĩa, xứng đáng là nhân chứng về lòng thương xót của Chúa Ba Ngôi. Mỗi thành viên trong gia đình giống như mỗi nhánh cây trên một cái cây vậy. Dù mỗi thành viên có trưởng thành ở các mức độ khác nhau và thành công ở các hướng khác nhau, cội nguồn duy nhất vẫn chỉ là MỘT mà thôi.

Thiên Chúa chọn gia đình là nơi khởi đầu cho công cuộc cứu độ của Ngài. Gia đình là “tế bào gốc” của xã hội, là tổng hòa các mối quan hệ xã hội, là chiếc nôi yêu thương, là nơi linh thiêng, là bản tổng phổ hòa âm hạnh phúc bằng những cung bậc yêu thương lồng trong giai điệu ngọt ngào, hằng ngày vẫn được ngân vang đến vô tận. Gia đình là hiện thân của hạnh phúc, vì gia đình là nơi chốn yêu thương. Không yêu thương thì không là tổ ấm.

Gia đình là “tam giác đều” của mối liên kết Cha-Mẹ-Con. Trong đó có sự tổng hòa các mối quan hệ tình cảm nền tảng: Tình phu thê, tình mẫu tử, tình phụ tử, tình huynh đệ, tình tỷ muội. Thomas Fuller (1608-1661, tác giả nổi tiếng người Anh) nói: “Lòng nhân ái bắt đầu từ gia đình, nhưng không nên kết thúc ở đó.” Và có thể nói rằng gia đình là “vườn ươm các nhân đức.” Kinh Thánh đề cập khung cảnh một gia đình: “Các mục đồng hối hả tới nơi gặp thấy Maria, Giuse và Hài Nhi mới sinh nằm trong máng cỏ.” (Lc 2:16) Trong đó, danh từ “gia đình” không được nói tới nhưng chúng ta vẫn khả dĩ nhận biết đó là một gia đình đích thực – đơn sơ, giản dị, nghèo nàn, luôn tràn đầy hơi ấm yêu thương.

Vì yêu thương vô điều kiện, Thiên Chúa đã tự hạ đến tận cùng, chấp nhận sinh ra nghèo khó hơn người thường và có cha mẹ, để nêu gương cho chúng ta. Bổn phận là điều quan trọng, ai cũng có bổn phận riêng. Nói về bổn phận con cái, sách Huấn Ca xác định: “Ai thờ cha thì bù đắp lỗi lầm, ai kính mẹ thì tích trữ kho báu. Ai thờ cha sẽ được vui mừng vì con cái, khi cầu nguyện, họ sẽ được lắng nghe. Ai tôn vinh cha sẽ được trường thọ, ai vâng lệnh Đức Chúa sẽ làm cho mẹ an lòng. Người đó phục vụ các bậc sinh thành như phục vụ chủ nhân.” (Hc 3:3-7) Thờ cha, kính mẹ là giữ đạo hiếu đời thường, là “luật sống” của xã hội loài người, nhưng cũng chính là giới răn thứ tư trong Thập Giới mà Thiên Chúa đã truyền dạy qua ông Môsê.

Đạo Hiếu rất quan trọng với những người làm con, vì ai cũng là con và có cha mẹ. Đạo Hiếu là đạo làm người, không riêng tôn giáo nào. Trong Công giáo, Kinh Thánh cũng đề cập chữ Hiếu. Sách Huấn Ca nói chi tiết: “Vì lòng hiếu nghĩa đối với cha sẽ không bị quên lãng, và sẽ đền bù tội lỗi cho con. Thiên Chúa sẽ nhớ đến con, ngày con gặp khốn khó, và các tội con sẽ biến tan như sương muối biến tan lúc đẹp trời.” (Hc 3:14-15) Con cái thảo kính cha mẹ không chỉ là làm bổn phận, mà còn được Thiên Chúa tha thứ và chúc phúc. Nhất cử lưỡng tiện. Thế nhưng cũng có luật “bù trừ” đối xứng, và thật khốn nạn cho những nghịch tử: “Ai bỏ rơi cha mình thì khác nào kẻ lộng ngôn, ai chọc giận mẹ mình, sẽ bị Đức Chúa nguyền rủa.” (Hc 3:16)

Chúa Giêsu đã nêu gương ngoan ngoãn và hiếu thảo: Sau khi Đức Maria và Đức Thánh Giuse tìm thấy Chúa Giêsu đang ngồi giữa các thầy dạy trong Đền Thờ, “Người đi xuống cùng với cha mẹ, trở về Nadarét và hằng vâng phục các ngài.” (Lc 2:51) Lời khuyên nhủ trong sách Huấn Ca nhẹ nhàng và đơn giản nhưng rất thâm thúy: “Con ơi, hãy hoàn thành việc của con một cách nhũn nhặn, con sẽ được mến yêu hơn người hào phóng.” (Hc 3:17) Lợi chứ không hại, mà còn lợi ích theo lũy thừa, theo cấp số nhân chứ không chỉ là cấp số cộng. Rất hữu ích.

Bất cứ ai cũng có một gia đình, không quan trọng gia đình nhỏ hay lớn. Chắc chắn ai cũng nhận ra rằng gia đình là sự đoàn kết chặt chẽ của “bộ ba,” như kiềng ba chân vững bền. “Bộ ba” đó là hình ảnh của Đấng Tam Vị Nhất Thể – Chúa Ba Ngôi, thể hiện động thái lan tỏa yêu thương, chứng tỏ sự kính yêu Thiên Chúa. Thánh Vịnh mô tả: “Hạnh phúc thay bạn nào kính sợ Chúa, ăn ở theo đường lối của Người. Công khó tay bạn làm, bạn được an hưởng, bạn quả là lắm phúc nhiều may. Hiền thê bạn trong cửa trong nhà khác nào cây nho đầy hoa trái; và bầy con tựa những cây ô-liu mơn mởn, xúm xít tại bàn ăn. Đó chính là phúc lộc Chúa dành cho kẻ kính sợ Người.” (Tv 128:1-4) Đó là hóa trái của Cây Yêu Thương trồng giữa Vườn Gia Đình. Hình ảnh sống động thật tuyệt vời!

Chắc hẳn người ta không ngẫu nhiên mà gọi gia đình là tổ ấm – chứ không là tổ lạnh, nghĩa là gia đình phải thực sự là nơi hạnh phúc, phải đầy ắp tiếng cười, sống thoải mái, tự nhiên, cởi mở,… Có vậy mới xứng đáng tận hưởng lời cầu chúc này: “Xin Chúa từ Sion xuống cho bạn muôn vàn ơn phúc. Ước chi trong suốt cả cuộc đời bạn được thấy Giêrusalem phồn thịnh, được sống lâu bên đàn con cháu.” (Tv 128:5-6)

Chính Chúa Giêsu, Con Thiên Chúa, đã sinh ra trong một gia đình. Thiên Chúa cũng đặt mỗi chúng ta trong một gia đình – với ơn gọi chung, như Thánh Phaolô nói: “Anh em là những người ĐƯỢC THIÊN CHÚA TUYỂN LỰA, HIẾN THÁNH và YÊU THƯƠNG. Vì thế, anh em hãy có lòng thương cảm, nhân hậu, khiêm nhu, hiền hoà và nhẫn nại. Hãy chịu đựng và tha thứ cho nhau, nếu trong anh em người này có điều gì phải trách móc người kia. Chúa đã tha thứ cho anh em, thì anh em cũng vậy, anh em phải tha thứ cho nhau. Trên hết mọi đức tính, anh em phải có lòng bác ái: đó là mối dây liên kết tuyệt hảo.” (Cl 3:12-14) Bất kỳ cái gì “được nhận” đều là ân huệ, dù là điều nhỏ nhoi, và tất nhiên người nhận phải có trách nhiệm và sống sao cho xứng đáng. Đó là lẽ công bằng minh nhiên. Chắc chắn như thế.

Thánh Phaolô vừa cầu chúc vừa giải thích rạch ròi: “Ước gì ơn bình an của Đức Kitô điều khiển tâm hồn anh em, vì trong một thân thể duy nhất, anh em đã được kêu gọi đến hưởng ơn bình an đó. Bởi vậy, anh em hãy hết dạ tri ân. Ước chi lời Đức Kitô ngự giữa anh em thật dồi dào phong phú.” (Cl 3:15-16a) Được nhiều sẽ bị đòi nhiều. Luật công bằng. Tuy nhiên, biết được điều gì thì phải chia sẻ cho người khác cùng biết, không thể giữ làm “của riêng.”

Chia sẻ là yêu thương, đồng thời cũng là một dạng “dạy dỗ” hoặc “giáo dục.” Ai cũng có quyền này, đồng thời cũng là trách nhiệm: “Anh em hãy dạy dỗ khuyên bảo nhau với tất cả sự khôn ngoan. Để tỏ lòng biết ơn, anh em hãy đem cả tâm hồn mà hát dâng Thiên Chúa những bài thánh vịnh, thánh thi và thánh ca, do Thần Khí linh hứng. Anh em có làm gì, nói gì, thì hãy làm hãy nói nhân danh Chúa Giêsu và nhờ Người mà cảm tạ Thiên Chúa Cha.” (Cl 3:16b-17) Vấn đề là thực hiện vì danh Chúa Giêsu, chứ không phải để mình được khen tặng, được nổi trội. Người giỏi là người có ơn gọi tiên tri (ngôn sứ), phải sinh lời “nén” đó, càng nhiều càng tốt, chứ không thấy vậy mà “chảnh,” vì Chúa sẽ “đòi” phần lời của người đó. Chớ ảo tưởng!

Thánh Phaolô chân thành khuyên riêng từng thành viên trong gia đình: “Người làm vợ hãy phục tùng chồng, như thế mới xứng đáng là người thuộc về Chúa. Người làm chồng hãy yêu thương chứ ĐỪNG CAY NGHIỆT với vợ. Kẻ làm con HÃY VÂNG LỜI cha mẹ trong mọi sự, vì đó là điều đẹp lòng Chúa. Những bậc làm cha mẹ ĐỪNG LÀM CHO CON CÁI BỰC TỨC, kẻo chúng ngã lòng.” (Cl 3:18-21) Như một tam-giác-đều, các cạnh và các góc đều liên quan lẫn nhau, không thể tách rời. Mỗi thành viên cũng không thể tách rời gia đình, mà phải hòa quyện vào nhau trong mọi hoạt động.

Một bản nhạc có nhiều nốt, nhưng tất cả phải hòa vào nhau, không thể tách riêng bất cứ nốt nào – dù nốt đó cao hay thấp, trường độc dài hay ngắn, thậm chí kể cả khi nốt nhạc biến thành dấu lặng. Mỗi gia đình là bản Trường Ca Yêu Thương, trong đó mỗi thành viên là một nốt nhạc, cùng nhau hòa âm và cùng hòa tấu. Đó là một cách sống động để truyền giáo và làm chứng nhân: “Anh em hãy yêu thương nhau như Thầy đã yêu thương anh em. Mọi người sẽ nhận biết anh em là môn đệ của Thầy ở điểm này: là anh em có lòng yêu thương nhau.” (Ga 13:34-35) Ước gì mỗi thành viên gia đình đều sống đúng vai trò của mình để khả dĩ tạo nên Tổ Ấm đích thực như Thiên Chúa muốn và cùng nhau nên thánh.

Lạy Thiên Chúa nhân lành, xin dạy chúng con biết những việc phải làm theo bổn phận và trách nhiệm Ngài đã định trong hoàn cảnh sống của từng gia đình, luôn noi gương Thánh Gia để tôn vinh Ngài và hoàn thiện theo Thánh Ý Ngài. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU