Giáo hoàng tiên khởi

Theo Tân ước và truyền thống Kitô giáo, Thánh Phêrô là một trong 12 Tông đồ của Chúa Giêsu và là vị lãnh đạo tiên khởi của Kitô giáo. Ngài “nổi bật” trong Phúc Âm và sách Công vụ, đồng thời được tôn kính là Thánh Giáo hoàng tiên khởi trong Giáo hội Công giáo, Giáo hội Đông phương, và Giáo hội Chính thống. Là con trai của ông Gioan (Ga 1:42) hoặc Giona, ngài người làng Bếtsaiđa, thuộc Galilê hoặc Gaulanitis. Em trai ông là Anrê cũng thuộc Nhóm Mười Hai.

Thánh Phêrô có công thành lập Giáo hội ở Antiôkia và cai quản Giáo đoàn này 7 năm. Đích thân hoặc qua thư từ, lời của ngài đã tới được Pontus, Galatia, Cappadocia, Tiểu Á và Bithynia, được người Do-thái và dân ngoại chấp nhận. Ngài tới Rôma vào năm thứ hai trong triều đại của Hoàng đế Claudius Germanicus, ngài đã lật đổ pháp sư Simon Magus.

Có hai thư được coi là của Thánh Phêrô. Phúc Âm theo Thánh Mác-cô đều cho thấy sự ảnh hưởng từ việc rao giảng của Thánh Phêrô. Vài sách khác mang tên ngài như Công vụ Thánh Phêrô, Phúc Âm theo Thánh Phêrô, Lời giảng của Thánh Phêrô, Khải huyền của Thánh Phêrô, và Phán quyết của Thánh Phêrô, nhưng tất cả các sách này không được Giáo hội Công giáo chấp nhận.

Chính ông Anrê, anh ông Simon Phêrô, là một trong hai người đã nghe ông Gioan nói và đi theo Đức Giêsu, rồi ông gặp em mình là ông Simon và nói: “Chúng tôi đã gặp Đấng Mêsia” (Ga 1:41). Sau đó ông dẫn em mình đến gặp Đức Giêsu. Đức Giêsu nhìn ông Simon và nói: “Anh là Simon, con ông Gioan, anh sẽ được gọi là Kêpha” (Ga 1:42). Kêpha nghĩa là Phêrô, tức là Đá tảng.

Khi Chúa Giêsu hỏi các môn đệ nhận biết Ngài là ai, Thánh Phêrô mạnh dạn tuyên xưng: “Thầy là Đức Kitô, Con Thiên Chúa hằng sống” (Mt 16:16). Thật ngon lành! Và Chúa Giêsu khen ông và trao quyền: “Này anh Simon, con ông Giôna, anh thật là người có phúc, vì không phải phàm nhân mặc khải cho anh điều ấy, nhưng là Cha của Thầy, Đấng ngự trên trời. Còn Thầy, Thầy bảo cho anh biết: anh là Phêrô, nghĩa là Tảng Đá, trên tảng đá này, Thầy sẽ xây Hội Thánh của Thầy, và quyền lực tử thần sẽ không thắng nổi. Thầy sẽ trao cho anh chìa khoá Nước Trời: dưới đất, anh cầm buộc điều gì, trên trời cũng sẽ cầm buộc như vậy; dưới đất, anh tháo cởi điều gì, trên trời cũng sẽ tháo cởi như vậy” (Mt 16:17-19).

Thánh Phêrô là một trong ba nhân chứng trong cuộc biến hình của Chúa Giêsu. Thánh Phêrô như được xuất thần, khoái chí thưa ngay với Chúa Giêsu: “Lạy Ngài, chúng con ở đây, thật là hay! Nếu Ngài muốn, con xin dựng tại đây ba cái lều, một cho Ngài, một cho ông Môsê, và một cho ông Êlia” (Mt 17:4).

Thánh Phêrô còn được Chúa Giêsu cho “biểu diễn ngoạn mục” là bước đi trên mặt biển. Đêm hôm đó vào khoảng canh tư, Chúa Giêsu đi trên mặt biển mà đến với các môn đệ. Thấy Ngài đi trên mặt biển, các ông hoảng hốt bảo nhau: “Ma đấy!”, và sợ hãi la toáng lên. Thấy vậy, Đức Giêsu liền bảo: “Cứ yên tâm, chính Thầy đây, đừng sợ!”. Ông Phêrô thấy Thầy đi trên nước ngon ơ, nhưng vẫn bán tín bán nghi: “Thưa Ngài, nếu quả là Ngài, thì xin truyền cho con đi trên mặt nước mà đến với Ngài” (Mt 14:28). Đức Giêsu bảo ông: “Cứ đến!”. Ông Phêrô từ thuyền bước xuống, đi trên mặt nước để đến với Đức Giêsu. Nhưng thấy gió thổi thì ông đâm sợ, chả biết thật hay đùa, ông càng nghi ngờ là ma chứ chắc gì là Thầy. Thấy mình cứ chìm dần, ông la hoảng: “Thưa Ngài, xin cứu con với!” (Mt 14:30). Đức Giêsu liền đưa tay nắm lấy ông và nói: “Người đâu mà kém tin vậy! Sao lại hoài nghi?” (Mt 14:31). Ông Phêrô một phen hú hồn hú vía!

Khi quân lính hùng hổ vào Vườn Ghếtsimani để tìm bắt Chúa Giêsu, Thánh Phêrô thấy “nóng gáy”, sẵn thanh gươm trong tay, ngài liền vung lên chém đứt tai của Man-khô, một đầy tớ của vị Thượng tế (Ga 18:10). Thật can đảm khi dám hành động như vậy!

Thánh Phêrô từng tuyên bố chắc nịch như đinh đóng cột: “Dầu tất cả có vấp ngã đi nữa, thì con cũng nhất định là không” (Mt 14:29). Thậm chí ông còn quả quyết hơn: “Dầu có phải chết với Thầy, con cũng không chối Thầy” (Mc 14:31). Thế nhưng sau đó không lâu, chỉ mấy đứa con gái là đầy tớ quèn bảo ông thuộc nhóm của Chúa Giêsu, ông liền giả nai, tỉnh bơ chối phăng 3 lần: “Tôi không biết” (Ga 18:17-27). Nói trước bước không qua. Tồi tệ thật, được báo trước mà vẫn không tránh khỏi!

Nhưng thông cảm mà! Lúc đó ai mà không hoảng sợ chứ? Cả trung đội lính lăm le gươm giáo, đằng đằng sát khí, mặt mày bặm trợn, thấy mà té đái chứ đâu giỡn chơi. Kẻ thì chạy mất dép, kẻ thì chối leo lẻo, kẻ thì bỏ của chạy lấy người. Trong số đó có một cậu thanh niên bị bọn lính túm được áo, cậu ta liền chơi liều luôn: “Anh liền trút tấm vải lại, bỏ chạy trần truồng” (Mc 14:52). Mác-cô nhà ta chứ ai trồng khoai đất này!

Khi Sư Phụ Giêsu đi ngang qua, Giáo hoàng tiên khởi Phêrô thấy ánh mắt Thầy tha thiết và bí ẩn quá, nhưng đầy lòng thương xót, ánh mắt ấy xoáy vào tâm khảm ông, rồi tự thấy mình thật đáng trách, quá xấu hổ và sám hối nên ông đã chạy ra ngoài “khóc lóc thảm thiết” (Mt 26:75; Lc 22:62).

Trong Bữa Tiệc Ly, Chúa Giêsu đã cúi xuống rửa chân cho Thánh Phêrô trước. Ông không chịu, nhưng sau khi được Chúa Giêsu giải thích, ông hớn hở như trẻ được quà: “Vậy, thưa Thầy, xin cứ rửa, không những chân mà cả tay và đầu con nữa” (Ga 13:9). Nhưng Đức Giêsu bảo: “Ai đã tắm rồi, thì không cần phải rửa nữa; toàn thân người ấy đã sạch. Về phần anh em, anh em đã sạch, nhưng không phải tất cả đâu!” (Ga 13:10).

Khi Chúa Giêsu phục sinh, Thánh Phêrô là người đầu tiên bước vào mộ Chúa Giêsu, dù các phụ nữ và Tông đồ Gioan đã biết trước (Ga 20:1-9). Trong chương cuối của Phúc Âm theo Thánh Gioan, Thánh Phêrô “bị” Chúa Giêsu hỏi 3 lần: “Anh có yêu mến Thầy không” (Ga 21:15-17). Đó là để “bù đắp” vào 3 lần Thánh Phêrô đã chối Chúa và cũng là để xác định vị thế của vị Giáo hoàng tiên khởi.

Sách Công vụ, chương 12, cho biết Thánh Phêrô bị vua Hêrôđê bỏ tù, nhưng ngài được Thiên thần giải cứu. Tại Công đồng Giêrusalem (khoảng năm 50), Thánh Phaolô và các vị lãnh đạo Giáo hội Giêrusalem đã quyết định tiếp nhận dân ngoại trở lại. Sách Công vụ phác họa chân dung Thánh Phêrô là người thành công trong việc chấn chỉnh người Pharisêu khi họ cứ khăng khăng bám vào phép cắt bì.

Thánh Phêrô bị xử tử dưới triều Hoàng đế Nero Augustus Caesar vào khoảng năm 64-67. Truyền thống cho biết rằng Thánh Phêrô xin được đóng đinh ngược vì cảm thấy không xứng đóng đinh xuôi như Thầy Giêsu. Truyền thống cũng xác minh rằng nơi Thánh Phêrô bị đóng đinh được người ta xây dựng Nguyện đường Clementine. Một số xương và hài cốt của Thánh Phêrô còn được lưu giữ tại hầm Confessio trong Đền thờ Thánh Phêrô, nơi mà ĐGH Phaolô VI đã cho khai quật năm 1968, đó là hầm mộ đầu tiên của Rôma. Từ năm 1736, cứ đến ngày 29-6 thì tượng Thánh Phêrô tại Đền thờ Thánh Phêrô lại được “trang điểm” với dây giáo hoàng, nhẫn ngư phủ, và trang phục giáo hoàng, như một phần nghi thức trong ngày lễ Thánh Phêrô và Thánh Phaolô.

Thánh Phêrô vốn là ngư dân, bản tính chất phác, chân thật, có sao nói vậy, thẳng thắn nên nóng tính, không nên không phải thì “phang” liền. Con người của thánh nhân cũng tội lỗi, ăn năn, và hoàn thiện, đồng thời hoàn thành trách nhiệm được trao. Đó là hành trình của phàm nhân, những con người luôn mỏng dòn và yếu đuối, nhưng luôn được Thiên Chúa hải hà thương xót, thứ tha và thánh hóa.

Thật vậy, là phàm nhân nên ai cũng lần mò về Nhà Cha trên con đường tội lỗi và thứ tha. Thánh nhân nào cũng có một quá khứ, và tội nhân nào cũng có một tương lai. Không ai lại không phạm tội, nhưng hơn nhau là đứng dậy và trở về để dìm mình trong Dòng Tình Thương Xót của Thiên Chúa.

Lạy Thánh Phêrô, xin cầu thay nguyện giúp cho chúng con, những tội nhân đang cố gắng hoàn thiện từng ngày trên đường lữ hành trần gian. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng cứu độ chúng con. Amen.

TRẦM THIÊN THU