GIÁO DỤC TÂM LINH CHO TRẺ EM

 Andrew Park là con trai của hai vợ chồng viện sĩ, vợ chồng này được “tỉnh mộng” nhờ tôn giáo. Mặc dù Park có tham gia Giáo hội Trưởng lão (Presbyterian church) một thời gian ngắn khi còn là thiếu niên, anh chấp nhận điều đó vì cơ hội xã hội hơn là sự hướng dẫn tâm linh. Vợ anh là Christina Smith theo Công giáo nhưng không giữ đạo từ khi còn là con gái. Họ bắt đầu suy nghĩ khi con trai họ đi học mẫu giáo ở trường học của Giáo hội Giám lý (Methodist church) và chương trình học có 30 phút liên quan hoạt động tôn giáo mỗi tuần.

Park nói: “Chúng tôi cảm thấy không thoải mái với điều đó, nhưng chúng tôi thích trường này và không muốn rút con ra.” Khi con trai họ bắt đầu nói về Thiên Chúa và hỏi những câu hỏi về tâm linh, Park và Smith lo sợ – và không chỉ vì họ lo lắng về việc con họ tiếp xúc với các niềm tin tôn giáo. Park viết trong hồi ký “Between a Church and a Hard Place” (Giữa Giáo hội và Khó khăn) nói về cuộc giằng co tâm linh: “Chúng ta cảm thấy chúng ta là cha mẹ mà đã làm ngơ phần quan trọng hiển nhiên trong việc phát triển cá nhân.”

Park gặp vấn đề nóng đối với nhiều cha mẹ. Đối với nhiều người Mỹ, “tâm linh” và “tôn giáo” là đồng nghĩa; nếu người ta tin vào một tôn giáo, người ta tự động liên quan một tôn giáo khác và tự coi mình là tín đồ Công giáo, Do thái giáo, Hồi giáo, Tin lành, hoặc thành viên của một giáo phái nào đó. Nhưng sự thật là khoảng 1/6 người Mỹ ngày nay không liên quan một tôn giáo riêng nào. Thật vậy, giới trẻ dưới 30 tuổi – đặc biệt là cha mẹ ngày nay và tương lai – hầu như có thể sống không có niềm tin tôn giáo.

Như vậy nếu bạn và người vợ/chồng đang ngồi trên hàng rào tâm linh (spiritual fence) – không chắc về điều bạn tin – hoặc nếu bạn chọn nghi lễ Chúa nhật, liệu bạn có thể nuôi dưỡng việc phát triển tâm linh cho con cái? Giáo sĩ Do thái giáo (Rabbi) Sandy Eisenberg Sasso thuộc giáo đoàn Beth-El Zedeck, ở Indianapolis, nói: “Bạn không dạy toán học thì cũng không cần có bí quyết về vấn đề này.”

YẾU TỐ CÔNG BẰNG

Dĩ nhiên, điều đó không có nghĩa là bạn phải được chuẩn bị nói những lời khôn ngoan cho con cái về Thiên Chúa, sự sáng tạo, và sự sống đời sau – trừ phi bạn muốn. Giáo sĩ Sasso định nghĩa rộng về tâm linh là “một niềm tin nội tâm mà vũ trụ và mọi người được nối kết theo cách mà chúng ta không thấy, là cuộc sống phải vượt ra ngoài cái tôi. Nói cách khác, đó không chỉ là câu hỏi: “Có Thiên Chúa hay không?.” Điều giáo sĩ Sasso nói là vấn đề chính: Bạn tích cực lắng nghe con cái về mọi thứ và khám phá các khái niệm tâm linh. Tiến sĩ Lisa Miller, giáo sư khoa tâm lý và giáo dục tại ĐH Sư phạm Columbia (Columbia University’s Teachers College), ở TP New York, đồng ý: “Khi nói đến tâm linh, cha mẹ là sứ giả của con cái. Chúng ta có thể cho chúng thấy tổng quát, nhưng không cần thiết phải biết mọi thứ.”

Cách khám phá đó rất đáng cố gắng. Nghiên cứu của TS Miller cho thấy rằng vấn đề tâm linh cá nhân có kết quả nhiều hơn là chỉ có cảm giác. Bà nói rằng trẻ em phát triển một cảm giác về khả năng yêu thương cao hơn là sức lực hướng dẫn – người ta gọi đó là Thiên Chúa, Tạo hóa, Thánh Allah, hoặc đơn giản là “thế giới yêu thương” (loving universe) – chiếm 80% ít có thể bị trầm cảm nặng và 50% ít có thể bị lạm dụng tình dục khi còn là thiếu niên.

Cũng vậy, một nghiên cứu của ĐH Anh quốc Columbia, ở Canada, thấy rằng trẻ em nào tâm linh (các nhà nghiên cứu tách biệt rõ ràng “tâm linh” khác với “tham dự giờ phụng vụ” hoặc “thuộc về một giáo hội”) thì có khuynh hướng sống vui vẻ hơn. Hiểu vấn đề nào đó hơn là đề cao ý nghĩa và mục đích cá nhân của trẻ em, đồng thời tái củng cố sự nối kết của chúng với cộng đồng và người khác. Vấn đề quan trọng là làm sao làm điều đó? Một số cách giúp trẻ em có niềm tin và hy vọng là:

XÁC ĐỊNH “TÂM LINH” ĐỐI VỚI TÔN GIÁO

Nếu bạn không thuộc về một tôn giáo có tổ chức, con cái bạn sẽ có thể hỏi lý do người khác đi nhà thờ hoặc chùa chiền. Lisa Braun Dubbels, có 2 con ở Minneapolis, nói: “Tôi nói với các con rằng nhà thờ, đền đài, và chùa chiền đều là những nơi người ta có thể thờ phượng chính thức, cùng với các thành viên khác của một cộng đoàn. Tôi cũng gây ấn tượng với chúng rằng người ta có thể tìm thấy Thiên Chúa ở khắp nơi trong thiên nhiên, nơi trường học, cả khi thức và khi ngủ.” Bạn cũng có thể nhắc nhớ chúng rằng mỗi gia đình đều có những việc khác nhau: “Bạn bè của bạn có thể nói một ngôn ngữ khác, có truyền thống văn hóa khác, hoặc là thành viên của một giáo hội khác. Mỗi gia đình có một cách chọn lựa nhưng tất cả đều có giá trị.”

CHẤP NHẬN ĐÔI KHI MÌNH CŨNG KHÔNG BIẾT

Điều này làm nhiều người lo sợ. Con cái có thể hỏi các vấn đề lớn như “Ông bà nội ngoại đi đâu sau khi qua đời?” và bạn cảm thấy “bó tay.” Hoặc, để tránh trả lời sai, bạn cứ “đi vòng quanh” các vấn đề khó. Mimi Doe, mẹ của 2 đứa con và là tác giả cuốn “10 Principles for Spiritual Parenting” (10 Quy tắc đối với việc làm Cha Mẹ về tâm linh), thích xử lý các vấn đề “nhạy cảm” với câu “Mẹ không biết, cuộc sống đầy những bí ẩn mà!” Bà đề nghị chia sẻ các thông tin nếu có thể, chẳng hạn: “Một số người tin là XYZ và một số người lại tin là ABC. Tôi lại tin là JKL. Còn bạn nghĩ sao?” Phải mất thêm thời gian để hiểu vấn đề này, nhưng chính xác hơn. Quan trọng là: Nếu bạn trả lời cho xong lần thì con cái cũng biết.

THÓI QUEN SÙNG KÍNH

Điều này nghe rất giống việc cầu nguyện và tham dự nghi lễ. Nhưng những điều đó hiệu quả đối với thiên niên kỷ như là cách để tỏ lòng biết ơn và quan tâm. Hãy cảm thấy thoải mái để mượn những lời cầu nguyện hoặc những bài thơ từ các nền văn hóa khác, hoặc khuyến khích các thành viên gia đình viết ra những lời cầu nguyện riêng. Elise Rebmann khuyến khích các con “bày tỏ lòng biết ơn” khi cầu nguyện trước bữa ăn tối. Chị nói: “Đôi khi đứa con 5 tuổi của tôi biết ơn về một cục kẹo hoặc một món đồ chơi, còn con gái 10 tuổi của tôi nói về các điều tốt trong ngày.” Đây là vài cách khác:

◾Cầu nguyện cho người bị bệnh hoặc người chết khi thấy xe cứu thương, cầu nguyện cho các nạn nhân khi thấy xe cứu hỏa,…

◾Thắp một ngọn nến và cầm trên tay 1 phút trước khi đi ngủ. Thinh lặng và chia sẻ điều tốt lành đã xảy ra trong ngày.

◾Tạ ơn Chúa khi đánh răng vì đã cho bộ răng tốt. Tạ ơn vì có khuôn mặt nguyên vẹn. Tạ ơn vì có đủ tứ chi. Tạ ơn vì gia đình hạnh phúc!

ĐỌC SÁCH CHUNG

Có nhiều sách dành cho trẻ em có các chủ đề liên quan sự tử tế, công lý, sự tha thứ, công bằng – các vấn đề khả dĩ được coi là thuộc lĩnh vực tâm linh diễn tả sự nối kết mọi người và sống có mục đích. Đừng đọc quá nhiều hoặc chỉ đọc một tác giả nào đó. Hãy hỏi trẻ em những câu hỏi gợi mở như “Con nghĩ điều gì quan trọng nhất trong câu chuyện này?” hoặc “Con đã làm được gì?” để trẻ em tập nhận thức.

TẠO NHIỆM VỤ GIA ĐÌNH

Nhiều truyền thống cung cấp khung giá trị hoặc quy tắc để làm theo. Cố gắng tạo điều gì đó tương tự đối với gia đình bạn. Ngay cả những trẻ chỉ 3 hay 4 tuổi cũng có thể hiểu những điều như “Gia đình chúng ta tin rằng sống tử tế là giúp đỡ người khác, chăm sóc thú vật, và đến với những người nghèo khổ.” Cha mẹ có thể viết câu ngắn gọn diễn tả nhiệm vụ rồi dán lên tường, cũng có thể đơn giản là áp dụng điều đó khi chọn lựa cách dùng thời gian hoặc giải quyết xung đột.

CỞI MỞ NỘI TÂM

Trẻ em có lợi nhiều khi nghe nói về cách chúng ta xử lý cuộc sống. Có thể đơn giản là nói với con cái biết mối quan ngại về chuyện gia đình và căn bệnh của người thân. Nghiên cứu của Miller cho thấy rằng trẻ em nào cũng có ít là cha hoặc mẹ sống nội tâm – không hẳn phải là một tôn giáo – và có khuynh hướng khám phá các vấn đề tâm linh của mình khi còn trẻ và khi trưởng thành.

ĐÀO SÂU TRUYỀN THỐNG TÂM LINH

Hãy cân nhắc việc giáo dục trẻ em. Cuộc sống ngày nay có nhiều thứ khiến chúng ta quan ngại về việc giáo dục con cái. Cha mẹ cần quan tâm việc đào sâu tâm linh để có thể hướng dẫn con cái đi đúng hướng. Xã hội có nhiều loại người, và chúng sẽ gặp nhiều tôn giáo khác, nếu “yếu kém” về tâm linh rất dễ bị chao đảo – nhất là trẻ em (và những người chưa trưởng thành về tâm linh.)

THỜI GIAN BIỂU

Thời gian biểu là một dạng “gia đạo.” Con cái đi đâu và làm gì? Cha mẹ có biết? Không phải là “kiểm soát” nhau theo kiểu chính trị nhưng cha mẹ cần biết để có thể kịp thời ngăn cản chúng bị bạn bè xấu lôi kéo vào con đường xấu. Có đứa thích nhạc, có đứa thích hội họa,… Đứa con nào thích loại nghệ thuật nào thì hãy hướng chúng vào nghệ thuật tốt lành. Cơ bản của nghệ thuật đã mang tính tâm linh rồi.

GIÁO DỤC BẰNG GƯƠNG MẪU

Lời nói làm lung lay, nhưng gương lành mới đủ sức lôi kéo. Cha mẹ sống gương mẫu thì con cái sẽ noi theo. Muốn con cái sạch sẽ và ngăn nắp thì cha mẹ phải sạch sẽ và ngăn nắp trước, không thể bắt chúng làm mà mình lại “vô tư.” Cha mẹ hay khích bác người khác, làm sao có thể dạy con cái sống yêu thương? Đó là quy luật tất yếu!

DỰA VÀO NIỀM TIN TÂM LINH KHI GẶP KHÓ KHĂN

Khi một người thân qua đời, thậm chí chỉ là con vật cưng chết, khi thấy người khác bị thiên tai hoặc tai nạn (dù chỉ thấy trên ti-vi hoặc nghe radio), khi trẻ em gặp điều bất công,… Đó là những cơ hội để cho trẻ em thấy thực tế và sống tâm linh hơn. Hãy dạy chúng biết hướng về những người đau khổ và thành tâm cầu nguyện cho họ. Nếu có thể thì dạy chúng biết hy sinh phần quà nhỏ để chia sẻ với những người bất hạnh, đồng thời cũng dạy chúng biết tạ ơn Chúa vì mình còn may mắn hơn họ.

Cha mẹ nên nói với con cái về vấn đề đức tin và về sự sống đời sau khi chúng đọc truyện hoặc xem phim, nhất là khi có người qua đời. Giáo dục trẻ em về tâm linh không phải là thực hiện hoàn hảo, vì con người luôn bất toàn, nhưng hãy hỏi chúng những câu hỏi sâu sắc hơn để chúng thấy cuộc sống có ý nghĩa. Cha mẹ nào cũng có thể làm như vậy.

Đức tin cho chúng ta thêm hy vọng và cảm thấy mình không đơn độc. Trẻ em cũng rất cần cảm nghiệm này. Dù bạn theo tôn giáo nào thì vấn đề quan yếu vẫn là giá trị gốc của niềm tin và cố gắng sống từng giây phút. Thế giới là nơi chúng ta đang sống, con cái chúng ta cần luân lý để biết phân biệt điều đúng, điều sai.

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ Parenting.com)