Giáo dục là giúp sống tự do thực sự

Gioakim Trương Đình Giai

      Bình thường nói đến tự do, người ta nghĩ đó là làm được mọi điều mình muốn. Một thứ  tự do không  có đất sống trong xã hội mà chỉ có thể có trong giấc mơ mà thôi. Bởi vì trong thực tế sự tự do của mình bị giới hạn bởi sự  tự do của kẻ khác.

      Sự tự do ở đây cũng không phải là sự  tự do xã hội với những quyền  tự do căn bản được nhìn nhận bởi Hiến chương về nhân quyền như sự  tự do tín ngưỡng, tự do ngôn luận, tự do hội họp… tuy rằng sự tự do xã hội này cũng cần được giáo dục để biết sử dụng. Tự do là ơn ban nhưng không của Chúa trước khi là quyền lợi được xã hội nhìn nhận.

      Trong khuôn khổ bài viết này, tôi muốn đề cập đến sự tự do trong những chọn lựa căn bản liên quan đến đời sống cá nhân và luân lý. Sống trong xã hội ngày nay, con người nói chung và đặc biệt người trẻ bị điều kiện hóa bởi môi trường sống, bởi những phương tiện thông tin đại chúng đến độ khó có thể nào sống tự do thực sự. Từ những chọn lựa đơn giản như chọn quần áo, sách vở,  trò chơi giải trí cho đến những chọn lựa phức tạp như chọn bạn bè, ngành nghề, bậc sống, ơn gọi, bạn đời, thử hỏi được mấy bạn trẻ  tự do thực sự hay bị tác động bởi môi trường xã hội, bạn bè, thần tượng. Chẳng hạn, ăn mặc theo mốt các diễn viên Hàn quốc, mua sắm xe máy, điện thoại di động theo kiểu sành điệu, quan hệ tình dục bừa bãi, sống thử trước hôn nhân… Ngày nay, biết bao bạn trẻ nhân danh tự do, sống vô luân và biện minh cho mọi hành động vô luân của mình nhưng trong thực tế họ bị nô lệ cho đủ mọi thứ trên đời mà không  nhận ra.

      Theo thánh Ansêmô, ta không thể nói ta tự do phạm tội tuy đó cũng là dấu chỉ của tự do. Vì tội lỗi tự bản chất là một hình thức nô lệ. Vậy làm thế nào biết mình có tự do thực sự hay không? Chúng ta chỉ tự do thực sự khi:

– được giải thoát khỏi tội lỗi, khỏi mọi hình thức nô lệ đối với tiền bạc của cải, địa vị chức danh, lạc thú dục vọng, bản năng thấp hèn, thói quen máy móc, lề luật sợ hãi…

– Sống trong Sự Thật như Đức Giêsu nói: Chính Sự Thật sẽ giải phóng anh em.

– Sống theo khát vọng hướng đến sự Thiện mà Thiên Chúa đã ghi tạc trong chính nơi sâu thẳm nhất của tâm hồn mình.

– Chỉ có một bận tâm duy nhất: sống Đức Ái.

– Mọi chọn lựa của chúng ta chỉ bị chi phối bởi một động lực duy nhất: Lòng mến.

      Vậy sự tự do đích thực không phải là làm điều mình muốn theo nghĩa quy kỷ mà làm theo điều Chúa muốn trên cuộc đời mình, hay nói một cách khác, là làm theo điều mình thực sự muốn khi mình được giải thoát khỏi mọi hình thức nô lệ, khi được  soi sáng bởi Sự Thật, bởi Thần Khí Sự thật: hiến dâng chính mình như Đức Giêsu đã yêu và trao ban chính mình.

      Giáo dục Kitô giáo hướng tới việc giúp cho đối tượng của mình:

– nhận thức đúng đắn về sự tự do và biết yêu qúy sự tự do đích thực..

– nhận diện những hình thức nô lệ của bản thân và tự giải thoát mình khỏi mọi thứ nô lệ đó.

– nhận ra sống tự do đích thật như con cái Chúa không bao giờ là một chọn lựa dễ dãi nhưng là dám chấp nhận lội ngược dòng, là biềt từ bỏ những gì  ngăn cản mình đi theo Chúa toàn tâm toàn ý như  Thánh Phêrô và Thánh Anrê bỏ thuyền đánh cá đi theo Chúa, Thánh Giacôbê và Thánh Gioan bỏ lại chiếc lưới với thuyền đầy cá và cha mình, Thánh Mathêu bỏ bàn thu tiền, và Thánh Phanxicô Assisi từ bỏ mọi của cải để đi theo Chúa.

– biết chọn lựa chỉ một mình Đức Giêsu Kitô làm thần tượng cho mình như là một model đích thật của sự Tự do, dẫn đến việc sống yêu thương và dâng hiến.