Giáo dục là giúp nhận thức đúng đắn

Gioakim Trương Đình Giai

    Chúa Giêsu nói: Mắt là đèn soi của thân xác, nếu mắt sáng thì tòan thân đều được sáng. Trong Phật giáo, giác ngộ là điều quan trọng nhất vì nó giúp người ta tự giải thóat khỏi vòng khổ lụy, đạt tới cõi Niết bàn, thóat vòng luân hồi.

     Nhận thức đúng đắn là điều quan trọng nhất đối với con người vì nó giúp chúng ta nhận ra chân lý trong mọi sự, trong mọi nơi và mọi lúc nhờ đó ta mới có cách  hành xử đúng đắn, thích hợp với từng hoàn cảnh cụ thể. Nó giúp chúng ta đạt được sự khôn ngoan, như được nói đến trong Kinh thánh. Nó không chỉ giúp ta sống tốt, sống hữu ích mà nhất là giúp cho chúng ta đạt đến hạnh phúc thật, đạt được ơn cứu độ.

     Giáo dục không chỉ là truyền đạt kiến thức, mà đúng hơn qua kiến thức truyền đạt, nhà Giáo dục giúp cho đối tượng mình có được một cái nhìn, một nhận thức đúng đắn không chỉ giúp họ giải quyết mọi vấn đề phải đương đầu trong cuộc sống, nhưng trên hết giúp họ sống thực sự như một con người,” một cây sậy biết suy tư” (“un roseau pensant”) như Pascale nói, đúng hơn như người con để sống tốt đẹp mọi mối tương quan với Thiên Chúa, với mọi tạo vật, với tha nhân, và với chính bản thân mình nhằm đạt được cứu cánh: hạnh phúc thật, hay còn gọi là ơn cứu độ.

     Nơi con người, nhận thức quan trọng hơn kiến thức. Như Montaigne nói: Một cái đầu biết nhận thức tốt hơn là một cái đầu đầy kiến thức (“Une tête bien faite vaut mieux qu’une tête bien pleine”). Kiến thức chỉ có giá trị thực sự với tư cách phục vụ cho nhận thức.

     Chúng ta sống trong thế kỷ của đa phương tiện, nếu cần tra cứu kiến thức chỉ cần bấm nút, nhưng chính sự nhận thức mới giúp chúng ta giải quyết các vấn đề nảy sinh trong công việc, trong tương giao hằng ngày với gia đình, đồng nghiệp và những vấn đề xuất phát từ nội tâm của chính mình hay tha nhân, liên quan trực tiếp đến hạnh phúc của bản thân và của anh em mình.

     Hơn nữa, kiến thức vô nhận thức có khi trở thành vô đạo đức. Chính sự nhận thức đúng đắn mới dẫn đến một đời sống đạo đức. Thực tế đã chứng minh có những người nhiều bằng cấp hoc vị nhưng lại xử sự rất tệ trong các mối quan hệ. Vậy làm thế nào giúp đạt được sự nhận thức đúng đắn? Nhà Giáo dục cần lưu ý đối tượng về những nguyên tắc chính yếu sau:

– Không dựa vào cảm tính chủ quan nhưng trên thực tại khách quan.

– Không chỉ dừng lại ở bề mặt, ở những biểu hiện bề ngoài mà phải đi sâu vào bản chất sự vật.

– Không chỉ quan sát một vài sự vật hiện tượng, đối tượng mà phải quan sát dựa nhiều sự vật hiện tượng và đối tượng khác nhau.

– Không chỉ xem xét một thời điểm hay một hòan cảnh nào đó mà phải xem xét nhiều thời điểm hòan cảnh khác nhau.

– Không xem xét sự vật cách rời rạc riêng lẽ nhưng trong tổng thể.

– Đánh giá mọi sự dưới nhiều góc độ và phương diện khác nhau.

– Phân biệt giữa điều chính và điều phụ, giữa cứu cánh và phương tiện, giữa tuyệt đối và tương đối, giữa thực tại chóng qua và giá trị vĩnh cữu.

     Nhận thức đúng đắn là kết qủa của cả một quá trình quan sát, nhận định, đối chiếu, liên kết, nội quan, phân tích, tổng hợp, kiểm nghiệm nghiêm túc. Để đạt được điều đó, cần phải hun đúc một sự khao khát chân lý mãnh liệt, một lòng khiêm tốn thành thực về mặt trí thức, một tinh thần phê phán khoa học nghiêm túc, một kỷ luật bản thân khắt khe, một cái nhìn trong suốt, không định kiến, thành kiến, thiên kiến, một đời sống thanh sạch, nghĩa là không bị nô lệ bởi đam mê, dục vọng, tham, sân, si, một sự học hỏi phấn đầu, rèn luyện, đấu tranh không ngừng với chính mình.

     Vì vậy, cần phải không ngừng cầu nguyện, kết hợp với Thánh Thần vì chính Người là Thần Chân lý, là Ánh sáng Chân lý dẩn đưa chúng ta đến Sự thật toàn vẹn. Chính Thánh Thần là ân huệ lớn lao nhất Thiên Chúa Cha ban cho chúng ta, vì chính Thánh Thần giúp chúng ta nhận thức đúng đắn, nhận ra được điều gì thực sự có ích cho bản thân mình, để chúng ta không chạy theo những đam mê xác thịt thế gian chóng qua mà luôn hướng đến sự sống đích thật, và vĩnh cửu.