Lòng Chúa thương xót Cộng đoàn LCTX TGP Sài Gòn
TGP SAIGON – Trăng khuyết rồi trăng rằm, thủy triều lại dâng cao. Quy luật tự nhiên Thiên Chúa đã an bài. Và cứ theo thông lệ thường niên, đến hẹn lại lên, 8 giờ 30 sáng thứ Ba ngày 14-10-2014, tại TTMV TGP Saigon đã diễn ra Đại hội Thánh Nhạc toàn quốc lần thứ 35.
Vẫn như thường lệ, chủ tọa đoàn là ĐGM Vincent Nguyễn Văn Bản (Giám mục GP Ban Mê Thuột, đặc trách Ban Thánh Nhạc) và LM Rôcô Nguyễn Duy (Thư ký BTN). Tham dự đại hội lần này có LM Kim Long, LM Đỗ Xuân Quế, LM Xuân Thảo,… và gần 100 hội thảo viên (các linh mục, các tu sĩ, các nhạc sĩ sáng tác, và một số ca trưởng) thuộc các giáo phận của Giáo hội Công giáo Việt Nam.
Chủ đề của Đại hội Thánh nhạc lần thứ 35 là Bình Ca, loại nhạc đặc trưng của Giáo hội Công giáo. Thuyết trình viên là Lm Ns Kim Long, cây đại thụ của nền Thánh Nhạc Việt Nam, với hơn 50 năm sáng tác Thánh ca, đặc biệt là ngài được học nhiều về Bình Ca. Bài chia sẻ của ngài là “Mấy Cảm Nghiệm Về Bình Ca”, kéo dài khoảng 90 phút.
Bình Ca còn được gọi là nhạc Grêgôriô. Thánh GH Grêgôriô (540?-604, Tiến sĩ Giáo hội) không là người “phát minh” ra Bình Ca, nhưng ngài là người có công “định vị” Bình Ca trong Phụng vụ của Giáo hội Công giáo, vì thế người ta tưởng nhớ công lao của ngài nên gọi Bình Ca là nhạc Grêgôriô.
Bình Ca có tiết tấu nhưng không có nhịp, tiết tấu tự do, ca từ là chính, nhạc là phụ. ĐGH Piô XII nói: “Bình Ca là bản dịch của văn bản”. Lời rất quan trọng trong thể loại nhạc Bình Ca.
Bình Ca có ba đặc điểm: (1) Về giai điệu, bài Bình Ca được hình thành theo văn bản, cần chú ý “dấu nhấn” và “ý nghĩa toàn câu”; (2) Về tiết tấu, cần phân biệt “tiết tấu cơ bản” (Khởi và Tới), vì không phân nhịp nên Bình Ca không thể “đánh nhịp” mà chỉ “phác họa tiết tấu”; (3) Về âm thể, khác với tân nhạc có hai Thể (Trưởng và Thứ), Bình Ca có bốn Thể – với bốn nốt lần lượt làm chủ âm là Ré, Mi, Fa, Sol và tạo ra bốn thang âm: Thể Ré (Protus), Thể Mi (Deuterus), Thể Fa (Tritus), và Thể Sol (Tetrardus).
Bình Ca không dùng các quãng lớn (6, 7, 8,…), không dùng bán cung đồng (Do – Do #), và không dùng cảm âm (bán cung, từ áp âm về chủ âm). Là người Công giáo được thấm nhuần Bình Ca, cố Nhạc sĩ Anh Việt Thu đã ảnh hưởng Bình Ca khi ông viết ca khúc “Tám Điệp Khúc” (Trời làm cho mưa bay giăng giăng, mây tím dệt thành sầu… Tiếng hát hát trên môi, giấc ngủ ngủ trong nôi, một đàn, đàn chim nhỏ bay khắp trời Việt Nam mến yêu…). Âm thể Ré thứ, nhưng ông dùng nốt “Si bình” ở các chữ “trên môi” và “trong nôi”. Trong bài “Ca Khúc Trầm Hương” của Lm Ns Dao Kim không dùng cảm âm trong câu cuối của phần điệp khúc: “…ban muôn hồng ân”. Chữ “hồng” không là “Si bình” mà tương đương “Si giáng”, nhưng người ta thường hát là “Si bình”, thế nên mất vẻ ngũ cung Việt Nam và Bình Ca. Được cố Nhạc sĩ Hùng Lân cho biết rằng ông đã “chỉnh” nốt Si trong bài hát của Dao Kim (lúc đó chưa là linh mục) cho ra “nét” Việt Nam.
Bình Ca phù hợp với La ngữ. Viết Bình Ca bằng Việt ngữ là điều rất khó, có thể chỉ viết theo “tinh thần” Bình Ca hoặc mang “âm hưởng” Bình Ca. Vấn đề Thánh nhạc mãi như một bản “Trường Ca Vô Tận”, vẫn còn nhiều nỗi ưu tư và trăn trở về nhiều vấn đề đối với nền Thánh nhạc Việt Nam.
Buổi hội thảo kết thúc lúc 11 giờ 30. Mọi người cùng dùng bữa trưa thân mật trong tình đoàn kết, yêu thương, và bình an của Đức Kitô giàu lòng thương xót. Sau đó, mọi người chia tay và hẹn gặp lại nhau tại Đại hội Thánh nhạc Toàn quốc lần thứ 36 cũng sẽ diễn ra tại TTMV TGP Saigon, ngày Thứ Ba, 21-4-2014. Chủ đề lần tới sẽ tiếp tục “đào sâu” thêm về Bình ca, thuyết trình viên sẽ là Lm Ns Phêrô Kim Long.
Âm nhạc chỉ có 7 nốt, từ 7 nốt đó được biến hóa đa dạng và phong phú. Chúng ta có thể so sánh 7 nốt nhạc đơn giản đó như 7 ơn Chúa Thánh Thần. Chính Ngài mới là Đệ Nhất Nhạc Sĩ luôn linh hứng và tác động để tạo thành những giai điệu thánh thiện nơi các nhạc sĩ sáng tác, rồi được các ca đoàn làm sống động để dâng lên Thiên Chúa. Đó là bản tổng phổ thánh thiện và tuyệt vời nhất để theo đúng Ý Chúa.
Thánh Ca phải có tính thánh thiện và hoàn hảo, vì những gì dâng kính Thiên Chúa phải là những thứ hoàn hảo, nếu không thì những gì chúng ta dâng lên sẽ như chiếc roi quất lại chính chúng ta.
TRẦM THIÊN THU
