CHÚT HOÀI NGHI

Sự nghi ngờ có thể tốt, có thể xấu. Tốt khi nghi ngờ để tìm ra sự thật, các khoa học gia đã nghi ngờ để có được những kết quả chính xác tốt đẹp. Xấu khi nghi ngờ với ý không tốt và thái quá, hầu như không còn tin tưởng.

Nghi ngờ về tâm linh đáng lưu ý hơn nhiều, nhất là về mầu nhiệm và tín điều. Thánh Phanxicô Assisi xác định: “Nơi nào đầy những hoài nghi, tôi phải gieo hạt giống đức tin. Nơi nào đầy sự mất mát, tôi phải gieo hạt giống cậy trông.” Thánh John Henry Newman chia sẻ: “Từ năm tôi mười lăm tuổi, tín lý vẫn là nguyên lý căn bản đạo giáo của tôi: tôi không biết một đạo giáo nào khác, tôi không thể biết về một thứ đạo giáo nào khác; đối với tôi, nếu đạo giáo chỉ là cảm tình thì nó là giấc mơ và là sự nhạo báng. Một ngàn nỗi khó khăn cũng không tạo nên một sự nghi ngờ.” Niềm tin như vậy thật đáng khâm phục!

Trình thuật Mt 14:22-33 (≈ Mc 6:45-52; Ga 6:16-21) cho biết rằng, sau khi làm phép lạ hóa bánh ra nhiều cho hàng ngàn người ăn no, Chúa Giêsu liền bắt các môn đệ xuống thuyền qua bờ bên kia trước, trong lúc Ngài giải tán dân chúng, vì chắc chắn dân chúng lưu luyến Ngài lắm, không thể về được, dù trời sắp tối. Mãi mới giải tán được đám đông, rồi Chúa Giêsu lên núi một mình mà cầu nguyện. Tối đến, Ngài vẫn ở đó một mình, Ngài luôn thích sống tĩnh lặng để kết hiệp với Chúa Cha qua lời cầu nguyện, và Ngài cũng căn dặn mọi người phải cầu nguyện kẻo sa chước cám dỗ. Cầu nguyện là sức sống và sức mạnh của linh hồn. Thứ nhất là cầu nguyện, thứ nhì mới là hoạt động. Bác học André-Marie Ampère nói: “Người ta chỉ vĩ đại khi cầu nguyện.” Thật kỳ lạ! Thảo nào Chúa Giêsu bảo chúng ta phải cầu nguyện không ngừng, cầu nguyện liên lỉ.

Chiếc thuyền chở các môn đệ đã ra xa bờ vài cây số, rồi bị sóng đánh vì ngược gió. Vào khoảng canh tư – tức là quá nửa đêm về sáng, Ngài đi trên mặt biển mà đến với các môn đệ. Thấy bóng người đi trên mặt biển, các ông hoảng hốt la lên: “Ma đấy!” Chúa Giêsu liền bảo họ: “Cứ yên tâm, chính Thầy đây, đừng sợ!” Nghe vậy, ông Phêrô bán tín bán nghi nên thưa: “Thưa Ngài, nếu quả là Ngài, xin truyền cho con đi trên mặt nước mà đến với Ngài.” Chúa Giêsu bảo ông: “Cứ đến!” Ông mau mắn bước ngay xuống khỏi thuyền, đi trên mặt nước mà đến với Chúa. Rất vô tư. Rất ngon lành. Thế nhưng khi thấy gió thổi, ông đâm sợ, hồn xiêu phách lạc, chín vía lên mây ráo trọi. Ông bắt đầu chìm nên la to: “Thưa Ngài, xin cứu con với!”

Chúng ta cũng vậy giữa biển đời này, không hơn gì ngư phủ Phêrô. Biển đời chỉ mới gợn sóng lăn tăn thôi, vậy mà thuyền đời của chúng ta đã tròng trành, tưởng chừng chìm đến nơi. Lòng tin tích góp bao năm, giờ bỗng “bốc hơi” gần cạn kiệt; cây đức tin vun tưới bao năm, giờ bỗng héo úa mau chóng. Ôi, đức tin chỉ “sống” khi dòng đời êm ả, khi trời quang mây tạnh, khi tiệc tùng linh đình, khi được tâng bốc lên tận mây xanh,… Còn khi gặp gió xoáy hoặc lốc xoáy, con-thuyền-đức-tin quay tít như con cù, chẳng còn biết đâu là phương hướng nữa!

Thấy ông Phêrô ngoi ngóp trong dòng nước, Chúa Giêsu liền đưa tay nắm lấy ông và nói: “Người đâu mà KÉM TIN vậy! Sao lại HOÀI NGHI?” Lời trách rất nhẹ nhàng mà đau điếng. Đó cũng là lời Chúa Giêsu đang trách mỗi chúng ta ngay lúc này, để đánh động chúng ta.

Thầy trò cùng lên thuyền. Gió yên, biển lặng. Những kẻ ở trong thuyền bái lạy Ngài và tuyên xưng Ngài là Con Thiên Chúa. Đó là bài học đức tin vô giá mà Chúa Giêsu dạy ngay trong những lúc chúng ta gặp sóng gió cuộc đời. Cuộc đời không như thảm lụa hoặc vườn hoa hồng. Thiên nhiên có lúc nắng, lúc mưa, lúc hạn hán, lúc mưa dầm, thậm chí là áp thấp hoặc bão tố. Cuộc sống cũng vậy, chang bao giờ hết lo sợ.

Cụ Nguyễn Công Trứ đặt vấn đề: “Ví phỏng đường đời bằng phẳng cả, anh hùng hào kiệt có hơn ai?” Giữa sóng gió cuộc đời, dù nhỏ hay lớn, ước gì chúng ta vẫn luôn khả dĩ xác tín với Chúa Giêsu Kitô thực sự là Con Thiên Chúa thì đó là sống đức tin, là làm chứng nhân giữa đời thường. Có lúc Chúa Giêsu dẹp yên sóng đời để cứu chúng ta ngay, nhưng có lúc Ngài cứ để cho biển đời dậy sóng để dẹp yên “sóng lòng” của chúng ta. Thánh Ý Chúa luôn mầu nhiệm.

Đề cập vấn đề đức tin, Thánh TS Têrêsa Avila xác định: “Tất cả tội lỗi đều do thiếu đức tin mà ra.” Rất đáng để chúng ta phải “giật mình” mà cố gắng tự chấn chỉnh lắm. Tất nhiên không thể quên khẩn nguyện: “Xin cứu vớt, lạy Thiên Chúa của con!”

Không có sóng thì không là biển. Lúc nào biển cũng có sóng, sóng ngầm hoặc sóng cồn, sóng to hoặc sóng nhỏ, nghĩa là biển luôn dậy sóng, mặc dù có lúc thấy biển bình lặng. Ba đào là con sóng lớn – ba: sóng, đào: nổi dậy. Sóng không bao giờ lặng, như người ta có câu: “Bình địa ba đào.” – nghĩa là sóng gió nổi lên ở vùng đất bằng, ý nói cuộc tai biến bất ngờ có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong đời người. Câu “bình địa ba đào” có lẽ phát xuất từ của thơ của cụ Nguyễn Du viết trong Truyện Kiều: “Gặp cơn bình địa ba đào, Vậy đem duyên chị buộc vào cho em.” (câu 3065-3066)

Khi nói đến sóng, người ta thường nghĩ tới biển – không ai nghĩ tới sóng phát thanh, truyền hình, wi-fi. Sóng có lúc rất hiền hòa, thơ mộng khi sóng “mơn man vỗ mạn thuyền,” người ta áp dụng nghĩa này cho vấn đề trừu tượng và gọi là “lãng mạn.” Sóng cồn dù dữ dội nhưng là sóng nổi, thật đáng sợ nhưng không đáng sợ bằng sóng ngầm, vì sóng ngầm không thể nhìn thấy. Còn khủng khiếp hơn nếu đó là sóng bạc đầu hoặc sóng thần. Biển vừa hiền vừa dữ. Biển sâu thẳm và mênh mông, bao la tình yêu thương, được ví von là Tình Mẹ. Lòng biển không bao giờ lặng, luôn xao động, dù có lúc có vẻ rất tĩnh. Và biển cũng giống như cuộc đời của con người vậy!

Sóng đa dạng. Có loại sóng dữ dội và dai dẳng, gọi là “sóng đời.” Phàm nhân miệt mài hành trình lữ hành trần gian, lênh đênh trên biển đời, chắc chắn không thể tránh được những đợt “sóng đời” – đủ dạng và đủ cỡ. Không vững tay chèo thì thuyền đời tròng trành, thậm chí còn có nguy cơ “chìm” bất cứ lúc nào. Do đó, tín nhân phải sẵn sàng phát tín hiệu khẩn cấp: “SOS, lạy Chúa, xin cứu con!” Bất kỳ lúc nào, càng nhanh và càng rõ thì càng tốt.

Thiên Chúa hiện diện mọi nơi và mọi lúc. Ngài tác động mọi sự, kể cả những thứ chúng ta cho là không tốt, nhưng Thiên Chúa không làm điều không tốt – nghĩa là Ngài chỉ làm điều thiện, bởi vì Ngài là Đấng Thánh, (Lv 11:44-45; Lv 19:2; Lv 20:26; Lv 21:8; Tv 89:36; Tv 99:5 & 9; Is 6:3; Br 4:22; Hs 11:9; Am 4:2; 1 Pr 1:16; Ga 6:69) và nhân lành. (Mc 10:18; Lc 18:19; Ga 10:11 & 14) Đau khổ và những thứ không tốt xảy ra, không phải là Ngài không biết, nhưng Ngài cho phép nó xảy ra theo tự nhiên để cảnh tỉnh chúng ta với bài học vô giá. Có thể đó là hậu quả do sai lầm của chúng ta hoặc của người khác, nhưng cũng có thể đó là để vinh danh Chúa – như trường hợp người mù bẩm sinh. (x. Ga 9:1-3) Mọi thứ đều có tính liên đới, kể cả tội lỗi.

Ngày xưa, Đức Chúa hỏi khi ông Êlia vào nghỉ ngơi một cái hang: “Êlia, ngươi làm gì ở đây?” (1 V 19:9) Rồi Ngài truyền lệnh: “Hãy ra ngoài và đứng trên núi trước mặt Đức Chúa. Kìa Đức Chúa đang đi qua.” (1 V 19:11) Cơn gió lồng lộng, cơn bão lớn xẻ núi non, đập vỡ đá tảng trước nhan Đức Chúa, nhưng Đức Chúa không ở trong những “sự kiện” đó. Sau đó là động đất, nhưng Đức Chúa cũng không ở trong trận động đất. Sau động đất là lửa, nhưng Đức Chúa cũng không ở trong lửa.

Sau lửa có tiếng gió hiu hiu. Vừa nghe tiếng đó, ông Êlia lấy áo choàng che mặt, rồi ra ngoài đứng ở cửa hang. Ông nhận biết Đức Chúa đang ở trong làn gió nhẹ đó. Quả thật, lúc đó có tiếng hỏi ông như trước: “Êlia, ngươi làm gì ở đây?” (1 V 19:13) Ông thưa: “Lòng nhiệt thành đối với Đức Chúa, Thiên Chúa các đạo binh, nung nấu con, vì con cái Israel đã bỏ giao ước với Ngài, phá huỷ bàn thờ, dùng gươm sát hại các ngôn sứ của Ngài. Chỉ sót lại một mình con mà họ đang lùng bắt để lấy mạng con.” (1 V 19:14) Thiên Chúa dịu dàng nhưng cương quyết!

Ngài vẫn luôn phán dạy nhưng không dễ để lắng nghe tiếng Ngài hoặc nhận biết ý Ngài, vì thế chúng ta phải cố gắng lắng nghe để nhận biết ý Ngài, rồi tiếp tục cố gắng chấp nhận và thực hiện, người có lòng nhiệt thành đối với Chúa để ý Ngài nên trọn chứ không mong ý mình nên trọn. Thế nhưng chúng ta thường có xu hướng trái ngược, vì chúng ta thích xin được như ý mình hơn là như ý Chúa.

Thánh Vịnh gia chia sẻ chân thành: “Tôi lắng nghe điều Thiên Chúa phán, điều Chúa phán là lời chúc bình an cho dân Người, cho kẻ trung hiếu và những ai hướng lòng trí về Người. Chúa sẵn sàng ban ơn cứu độ cho ai kính sợ Chúa, để vinh quang của Người hằng chiếu tỏa trên đất nước chúng ta.” (Tv 85:9-10) Thiên Chúa là Đấng nhân lành, thế nên bất cứ nơi nào Ngài hiện diện thì mọi sự đều tốt đẹp: “Tín nghĩa ân tình nay hội ngộ, hòa bình công lý đã giao duyên. Tín nghĩa mọc lên từ đất thấp, công lý nhìn xuống tự trời cao. Vâng, chính Chúa sẽ tặng ban phúc lộc và đất chúng ta trổ sinh hoa trái. Công lý đi tiền phong trước mặt Người, mở lối cho Người đặt bước chân.” (Tv 85:11-14) Điều này cũng đồng nghĩa với điều này: Ở nơi nào vắng bóng Thiên Chúa thì mọi sự sẽ hoang vu, tiêu điều và nguy hiểm!

Ai biết sợ cảnh “thiếu vắng Thiên Chúa” thì phải mau đón nhận Ngài, càng sớm càng tốt, trước khi công lý được áp dụng, trước khi chấm dứt “thời gian thương xót” của Ngài. Thiên Chúa vẫn kiên trì chờ đợi tội nhân trở về như người cha nhân hậu trông mong đứa con hoang đàng trở về. (Lc 15:11-32) Ai khôn ngoan thì biết tỉnh thức đợi chờ Ngài như mười trinh nữ khôn ngoan chờ đón chàng rể, (Mt 25:1-13) vì thời gian không chờ đợi ai. Lý do? Bởi vì “Chúa đã gần đến,” (Pl 4:5) “ngày Chúa quang lâm đã gần tới,” (Gc 5:8) và “thời giờ đã gần đến.” (Kh 1:3; Kh 22:10) Đó là không ngừng rèn luyện đức tin, để khi gặp thử thách sẽ không bị chao đảo, không như hạt giống rơi vào đất sỏi đá hoặc bụi gai, nhưng là hạt sinh lợi gấp nhiều lần. (x. Mt 13:4-8)

Sống “tỉnh thức” thì không thể ngồi yên, cõi lòng luôn như biển động, luôn nổi sóng nhưng không bị dao động. Thánh Phaolô cũng đã đứng ngồi không yên. Ông thề có Đức Kitô chứng giám, rồi nói sự thật chứ không nói dối, nhờ Thánh Thần hướng dẫn: “Lòng tôi rất đỗi ưu phiền và đau khổ mãi không ngơi.” (Rm 9:2) Lý do là đây: “Giả như vì anh em đồng bào của tôi theo huyết thống, mà tôi có bị nguyền rủa và xa lìa Đức Kitô, tôi cũng cam lòng. Họ là người Israel, họ đã được Thiên Chúa nhận làm con, được Người cho thấy vinh quang, ban tặng các giao ước, lề luật, một nền phụng tự và các lời hứa; họ là con cháu các tổ phụ; và sau hết, chính Đức Kitô, xét theo huyết thống, cũng cùng một nòi giống với họ. Người là Thiên Chúa, Đấng vượt trên mọi sự. Chúc tụng Người đến muôn thuở muôn đời. Amen.” (Rm 9:3-5) Có Chúa thì hạnh phúc biết bao!

Nhưng phàm nhân không hề đơn giản, vì cứ nói rồi quên, cứ hứa rồi thôi. Khốn nạn lắm. Đôi khi không chỉ nghe người khác nói mà còn chứng kiến tận mắt, thế mà vẫn chưa dám tin. Con người phức tạp quá! Mong sao mọi Kitô hữu đều biết sống Tin Mừng, làm chứng sống động về niềm tin, lòng ngay chính và tình yêu thương tha nhân trong hoàn cảnh sống thực tế hằng ngày.

Đề cập sự nghi ngờ, William Arthur Ward nhận định: “Lạc quan là hạt giống gieo trồng trên mảnh đất của niềm tin, bi quan là hạt giống cất giữ dưới căn hầm nghi ngờ.” Henri Frederic Amiel nói: “Nghi ngờ sự tồn tại của tình yêu sẽ khiến chúng ta nghi ngờ mọi thứ.” Thật nguy hiểm! Và còn hơn thế nữa, “nghi ngờ là bạn đồng hành của những tâm hồn bần tiện và là tai ương của xã hội tốt đẹp.” (Thomas Paine) Khi nghi ngờ, đừng hành động!

Lạy Thiên Chúa, xin giúp chúng con vững tin và vững tay chèo trong biến động của cuộc đời, dù sóng to hay nhỏ, dù sóng mạnh hay nhẹ, xin đừng để chúng con nghi nan, và xin giúp thuyền đời chúng con được cập bến bình an. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU