CẮT TỈA

Cây cối luôn cần được cắt tỉa, chăm sóc. Cắt tỉa là loại bỏ những phần thừa để cây phát triển khỏe mạnh hơn, có thể đón nhận được nhiều ánh sáng và dưỡng khí, giúp kích thích sinh trưởng, sớm đơm hoa kết trái,… Những phần già cỗi, yếu ớt, bị khô hoặc bị sâu bệnh có thể tiềm ẩn vi khuẩn, nấm mốc, loại bỏ chúng để cây đủ sức phát triển tốt.

Chúa Giêsu dùng hình ảnh cây nho để mô tả mối liên kết yêu thương: “Thầy là cây nho thật, và Cha Thầy là người trồng nho. Cành nào gắn liền với Thầy mà không sinh hoa trái thì Người CHẶT đi; còn cành nào sinh hoa trái thì Người CẮT TỈA cho nó sinh nhiều hoa trái hơn.” (Ga 15:1-2)

“Chặt” và “cắt tỉa” là hai động từ mạnh mẽ, diễn tả việc tách rời, dạng nào cũng gây đau đớn, nhưng có hai kết quả khác nhau. “Chặt đi” là cắt bỏ, loại bỏ. Cành cây không phát triển không chỉ bất lợi cho chính nó mà còn bất lợi cho cành khác và hại thân cây. Cắt bỏ ngay! Tế bào ung thư là tế bào hư hại, bất lợi cho cơ thể, phải cắt bỏ càng sớm càng tốt. Cắt bỏ ngay! Nhưng có khi phải tỉa bớt cho cây phát triển mạnh.

Sức khỏe thể lý, sức khỏe trí tuệ, sức khỏe tinh thần, sức khỏe tâm linh, tất cả đều phải khổ luyện mới khả dĩ đạt được mức tốt nhất. Đó là dạng “tỉa” chính mình. Chúa Giêsu giải thích: “Anh em được thanh sạch rồi nhờ lời Thầy đã nói với anh em. Hãy ở lại trong Thầy như Thầy ở lại trong anh em. Cũng như cành nho không thể tự mình sinh hoa trái, nếu không gắn liền với cây nho, anh em cũng thế, nếu không ở lại trong Thầy.” (Ga 15:3-4) Ngài nhấn mạnh: “Thầy là cây nho, anh em là cành. Ai ở lại trong Thầy, và Thầy ở lại trong người ấy, thì người ấy sinh nhiều hoa trái, vì không có Thầy, ANH EM CHẲNG LÀM GÌ ĐƯỢC.” (Ga 15:5)

Phàm nhân chỉ là con số KHÔNG to lớn, ai có làm được chút gì thì cũng là nhờ ơn Chúa, ngay cả chức quyền cũng vậy, tất cả là do “Trời ban cho.” (Ga 19:11) Vì thế, đừng bao giờ ảo tưởng! Sự thật hay mất lòng, đôi khi vẫn phải nói thật. Chúa Giêsu đã nói thẳng: “Ai KHÔNG ở lại trong Thầy thì BỊ QUĂNG RA NGOÀI như cành nho và sẽ khô héo. Người ta nhặt lấy, QUĂNG VÀO LỬA cho nó cháy đi. Nếu anh em ở lại trong Thầy và lời Thầy ở lại trong anh em thì muốn gì, anh em cứ xin, anh em sẽ được như ý. Điều làm Chúa Cha được tôn vinh là: Anh em sinh nhiều hoa trái và trở thành môn đệ của Thầy.” (Ga 15:6-8) Thiên Chúa không chỉ muốn chúng ta sống, mà Ngài còn muốn chúng ta “sống dồi dào.” (Ga 10:10) Trước là có lợi cho chính mình, sau là có lợi cho tha nhân.

Để chứng minh điều sự mong muốn đầy ắp tình yêu thương đó, Chúa Giêsu đã chịu chết và phục sinh. ĐGH Phanxicô xác định: “Lòng thương xót là nền tảng của đời sống Giáo Hội.” (Tông sắc “Misericordiae Vultus” – Khuôn Mặt Thương Xót, số 10) Hằng ngày, mỗi khi tham dự Thánh Lễ, chúng ta vẫn chúc bình an cho nhau, nhưng có thể chúng ta chỉ làm theo “nghi thức” mà quên “chiều sâu.” Lời chúc bình an rất cần, sau khi sống lại, Chúa Giêsu luôn chúc bình an cho người đối diện mỗi khi Ngài gặp họ. Chúa Giêsu nhắc nhở việc nối kết với nhau bằng “sợi tình” chân thật qua lời chúc bình an của Niềm Vui Phục Sinh cho nhau với cả tâm thành: “Bình An và Thiện Hảo – Pax et Bonum.” Ai cũng nợ tình nhau, và ai cũng phải trả nợ suốt đời: “Đừng mắc nợ gì ai, ngoài món nợ tương thân tương ái.” (Rm 13:8)

Mọi thứ và mọi người đều có liên đới với nhau, dù trực tiếp hay gián tiếp. Không ai là một ốc đảo, người này có liên đới với người khác về phương diện nào đó, xã hội hoặc tâm linh, kể cả về phương diện tội lỗi, dù người này ở rất xa với người kia. Thật vậy, mỗi chúng ta đều là chi thể trong Nhiệm Thể Đức Kitô, vì Chúa Giêsu đã nói: “Thầy là cây nho, anh em là cành.” (Ga 15:5) Là con người, dù theo tôn giáo nào hoặc chủ nghĩa nào, chúng ta vẫn có “sợi tình” liên kết với nhau một cách vô hình, không thể tách rời. Nghề này hỗ trợ cho nghề khác, không nghề nào cao hơn hoặc thấp hơn nghề nào: “Nhất sĩ nhì nông, hết gạo chạy rông, nhất nông nhì sĩ.” Đừng ảo tưởng hoặc “sĩ diện” hão huyền!

Tình yêu vô hình, trừu tượng, nhưng khả dĩ cảm nhận. Đạo Công giáo là đạo yêu thương. Máu Yêu Thương là Máu Đức Kitô, ai theo Ngài và muốn nên giống Ngài thì cũng phải có loại máu đó, máu có thể chia sẻ cho mọi loại máu khác. Vì thế, Kitô hữu phải tâm niệm: “Dù chết không tấm hình nhưng tình không chấm hết.”

Trong trình thuật Cv 9:26-31 có điều thú vị. Chuyện là khi Chúa Giêsu mới phục sinh, ông Saolô tới Giêrusalem để tìm cách “tiếp cận” các môn đệ. Thế nhưng mọi người vẫn còn sợ ông, vì họ không tin ông là một môn đệ. Một sự bất tín, vạn sự chẳng tin. Phòng bệnh hơn chữa bệnh. Chả biết “ất giáp” thế nào, cứ chắc hơn lép. Đôi khi bụng còn chưa tin rốn kia mà! Vả lại “tay” này đâu phải vừa, đáng sợ thật đấy, vì trước đây “hắn” đã từng phi ngựa vung gươm thấy ớn, gặp bất kỳ kẻ nào tin vào Ông Giêsu thì kẻ ấy hết đường sống. Chém! Kiểu như IS (Nhà nước Hồi giáo) ngày nay vậy. Ớn thiệt chứ bộ!

Coi vậy mà không phải vậy, chuyện đâu còn có đó. Chính cú ngã ngựa và mù mắt đã thay đổi não trạng của “tay nằm vùng” Saolô khét tiếng rồi. Chính ông Banaba đứng ra bảo lãnh đưa ông Saolô đến gặp các tông đồ, và tường thuật cho các ông nghe chuyện ông ấy được thấy Chúa hiện ra trên đường và phán dạy làm sao, cũng như việc ông ấy đã mạnh dạn rao giảng nhân danh Đức Giêsu tại Damascus thế nào. Đầu xuôi, đuôi lọt. Mọi chuyện tốt đẹp. Trước là Saolô cứng như sáp nguội, nhưng nay là Phaolô mềm như bún rồi. Từ đó ông Saolô cùng với các Tông Đồ đi lại hoạt động tại Giêrusalem.

Ông Phaolô mạnh dạn rao giảng nhân danh Chúa. Ông thường đàm đạo và tranh luận với những người Do Thái theo văn hóa Hy Lạp. Họ tìm cách giết ông, vì thấy lúc trước ông hung hăng thế mà nay lại tâm phục khẩu phục Ông Giêsu. Phải triệt ngay! Các anh em biết thế nên dẫn ông xuống Xêdarê và tiễn ông lên đường tới Tácxô. Phải liệu cách khác vì lại bất ổn!

Hồi ấy, trong khắp miền Giuđê, Galilê và Samari, Hội Thánh được bình an, được xây dựng vững chắc và sống trong niềm kính sợ Chúa, và ngày một thêm đông, nhờ Thánh Thần nâng đỡ. Tạ ơn Chúa. Tất cả là Thánh Ý Ngài, “Phaolô trồng, Apôlô tưới, nhưng Thiên Chúa mới làm cho lớn lên.” (1 Cr 3:6) Chẳng ai là “cái đinh gỉ” chi cả, chỉ có Thiên Chúa mới là tất cả. Kinh Thánh nói đã cảnh báo: “Chớ khoe khoang vì bộ áo bên ngoài, cũng đừng tự cao trong ngày được vinh dự. Công trình của Đức Chúa thật lạ lùng, nhưng vẫn là bí ẩn đối với phàm nhân.” (Hc 11:4)

Tất cả là hồng ân Thiên Chúa bao la, cao vời khôn ví. Thật vậy, Thánh Vịnh gia thú nhận: “Chịu ơn Người, tôi dâng lời ca tụng, ngày đại hội toàn dân. Điều khấn nguyện, tôi xin giữ trọn trước mặt những ai kính sợ Người.” (Tv 22:26) Chịu ơn thì phải biết ơn, biết ơn thì phải đáp đền, đó là tất yếu, như tục ngữ Việt Nam có câu: “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây.” Thánh Vịnh gia dẫn chứng cụ thể: “Kẻ nghèo hèn được ăn uống thỏa thuê, người tìm Chúa sẽ dâng lời ca tụng. Cầu chúc họ vui sống ngàn đời. Toàn thế giới, muôn người nhớ lại và trở về cùng Chúa. Mọi dân tộc dưới trần phủ phục trước Tôn Nhan.” (Tv 22:27-28)

Phải động lòng vì người sống đã vậy mà người chết cũng chẳng yên. Thánh Vịnh gia vui mừng bày tỏ cả chuyện người lẫn chuyện mình: “Mọi kẻ ngủ yên trong lòng đất sẽ đều bái lạy một mình Người, phàm những ai trở về cát bụi sẽ cùng phủ phục trước Thánh Nhan. Phần tôi, nguyện sẽ sống cho Chúa, con cháu tôi sẽ phụng sự Người. Thiên hạ sẽ nói về Đức Chúa cho thế hệ tương lai, truyền tụng cho hậu sinh đức công chính của Người, rằng: “Đức Chúa đã làm như vậy!” (Tv 22:30-32)

Thánh Gioan nhắn nhủ: “Hỡi anh em là những người con bé nhỏ, chúng ta đừng yêu thương nơi đầu môi chót lưỡi, nhưng phải yêu thương cách chân thật và bằng việc làm.” (1 Ga 3:18) Yêu thương là đức ái, đức ái liên quan đức tin. Nhân đức nào cũng cần chứng minh bằng hành động. Thánh Giacôbê đã mạnh mẽ so sánh: “Đức tin không có việc làm là đức tin chết.” (Gc 2:17 và 26) Chân lý mặc nhiên và minh nhiên, không thể bóp méo.

Thánh Gioan kết luận: “Căn cứ vào điều đó, chúng ta sẽ biết rằng chúng ta đứng về phía sự thật, và chúng ta sẽ được an lòng trước mặt Thiên Chúa. Vì nếu lòng chúng ta có cáo tội chúng ta, Thiên Chúa còn cao cả hơn lòng chúng ta, và Người biết hết mọi sự.” (1 Ga 3:19-20) Cáo tội mình chứ đừng cáo tội người khác, nhưng vì chúng ta vốn là người xấu (Lc 11:13) nên chúng ta không muốn tố cáo mình, không muốn thú tội, mà lại cứ săm soi lỗi của người khác. Thế mới “chết” đấy!

Phải can đảm mới có thể cáo tội mình, đó là người hướng thiện, biết phục thiện, sống khiêm nhường. Thiên Chúa rất quý mến người như thế. Và được lợi mọi đàng: “Nếu lòng chúng ta không cáo tội chúng ta, chúng ta được mạnh dạn đến cùng Thiên Chúa. Và bất cứ điều gì chúng ta xin, chúng ta được Người ban cho, bởi vì chúng ta tuân giữ các điều răn của Người và làm những gì đẹp ý Người.” (1 Ga 3:21-22) Điều răn của Thiên Chúa rạch ròi và dứt khoát, tất nhiên chúng ta phải cố gắng thi hành, như Thánh Gioan cho biết: “Chúng ta PHẢI tin vào danh Đức Giêsu Kitô, Con của Người, và PHẢI yêu thương nhau, theo điều răn Người đã ban cho chúng ta. Ai tuân giữ các điều răn của Thiên Chúa thì ở lại trong Thiên Chúa và Thiên Chúa ở lại trong người ấy. Căn cứ vào điều này, chúng ta biết được Thiên Chúa ở lại trong chúng ta, đó là nhờ Thần Khí, Thần Khí Người đã ban cho chúng ta.” (1 Ga 3:23-24)

Tự thú là một dạng “tự cắt tỉa.” Hãy “cáo tội mình” chứ đừng “cáo tội người.” Đó là vừa khiêm nhường vừa yêu thương. Có những điều chúng ta tưởng vậy mà không phải vậy, nhưng có những điều rất thật mà chúng ta không dám tin là thật. Kinh Thánh khuyên phải cẩn tắc vô ưu: “Chưa tra xét thì đừng buộc tội, suy nghĩ trước rồi hãy trách móc sau.” (Hc 11:7) Bênh vực người khác là điều tốt, nên làm. Tuy nhiên, con người dễ “dính” máu phe cánh, không bênh vực công lý mà lại bao che sự bất công. Sự bao che liên quan động thái giấu nhẹm, và rồi họ ỷ lại, cứ vênh váo. Thánh Phaolô đã kêu lên: “Mầu nhiệm của sự gian ác đang hoành hành,” (2 Tx 2:7) bởi vì kẻ xấu vẫn tự tung tự tác, ngang ngược, bất chấp.

Trong xã hội nhiễu nhương ngày nay, hằng ngày những cảnh trái tai gai mắt vẫn xảy ra khắp nơi, trong Giáo Hội không phải là không có, thế mới là điều đáng buồn thực sự. Hèn nhát hay nhu nhược? Khó trả lời hay “ngại” trả lời? ĐGH Phanxicô nói rằng “Giáo Hội phải nói thẳng nói thật.” Giáo Hội là ai? Là chính mỗi người chúng ta. Chúng ta có dám đối mặt sự thật dù rất phũ phàng?

Vì thiếu ý thức NHỎ nên không thể ý thức TO. Không chịu cắt tỉa nhánh nhỏ để rồi phải chặt cả cây to. Cái gì cũng cho là “chuyện nhỏ” để khi thành “chuyện to” thì hết cứu vãn! Cứ “vô tư” xả một cọng rác nhỏ vì cho là “chuyện nhỏ.” Và rồi môi trường kêu cứu, biển chết, rừng khô, lũ lụt khắp chốn, hạn hán mọi nơi. El Nino và La Nina thay phiên nhau xảy ra, chẳng khác truyền thuyết Sơn Tinh và Thủy Tinh. Vì lạm dụng tự do thái quá mà hóa ra tự hại mình, tự tạo tận thế cho đời mình vậy!

Lạy Thiên Chúa, xin giúp chúng con biết tự cắt tỉa chính mình để khỏi bị Ngài chặt bỏ. Xin luân chuyển Nhựa Tình để các cành đời chúng con sống dồi dào nhờ Nhiệm Thể Đức Kitô. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU