BẮT BUỘC

Từ ngàn xưa Thiên Chúa đã truyền lệnh: “Các người PHẢI nên thánh và PHẢI thánh thiện, vì Ta là Đấng Thánh.” (Lv 11:44; Lv 20:7) Đó là mệnh lệnh, là điều bắt buộc, nghĩa là không thể không thi hành. Thi hành vì yêu mến thì có phúc.

Thiên Chúa phán với ông Giôsuê: “Đứng dậy đi! Hãy làm cho dân được nên thánh. Ngươi sẽ nói: Anh em hãy lo cho mình được nên thánh để chuẩn bị cho ngày mai.” (Gs 7:13) Thời Tân Ước, chính Chúa Giêsu khuyến cáo: “Anh em hãy nên hoàn thiện, như Cha anh em trên trời là Đấng hoàn thiện.” (Mt 5:48)

Có 5 vấn đề trong trình thuật Mt 5:17-37. Các vấn đề ngắn gọn nhưng đầy đủ và hàm súc, đồng thời cũng “chói tai” nữa. Sự thật mất lòng mà!

1. LỀ LUẬT – Chúa Giêsu đến để kiện toàn luật Môsê nhưng người ta cứ tưởng Ngài đến để phá bỏ luật. Chính Ngài xác định: “Trước khi trời đất qua đi thì một chấm một phết trong Lề Luật cũng sẽ không qua đi, cho đến khi mọi sự được hoàn thành.”(Mt 5:18) Và Ngài kết luận: “Ai bãi BỎ dù chỉ là MỘT trong những điều răn NHỎ NHẤT ấy và DẠY người ta làm như thế thì sẽ bị gọi là kẻ nhỏ nhất trong Nước Trời. Còn ai tuân hành và dạy làm như thế thì sẽ được gọi là lớn trong Nước Trời.”(Mt 5:19) Chúa Giêsu nói rõ như vậy, nhưng trong thực tế đời thường vẫn có tình trạng “so sánh” vì chúng ta nhìn nhau bằng con mắt phàm phu tục tử, thấy con chiên nào “béo tốt” thì vẫn đặc biệt hơn.

Chúa Giêsu nghiêm túc đòi hỏi Đức Công Chính nơi người môn đệ: “Thầy bảo cho anh em biết, nếu anh em KHÔNG ăn ở công chính HƠN các kinh sư và người Pharisêu thì sẽ CHẲNG được vào Nước Trời.” (Mt 5:20) Vì có “máu” Biệt Phái nên người ta cứ ưỡn ngực và vỗ rất mạnh khiến người khác phải chú ý. Không ai dám vỗ ngực tự xưng là người công chính, nhưng các động thái lại “tố cáo” sự kiêu hãnh đó.

2. GIẬN GHÉT (≈ Lc 12:57-59) – Chúa Giêsu dẫn chứng Cựu Luật: Chớ giết người; ai giết người thì đáng bị đưa ra tòa. Đúng. Nhưng như vậy còn tiêu cực, và Ngài muốn chúng ta phải tích cực: “Ai GIẬN anh em mình thì đáng bị đưa ra tòa. Ai MẮNG anh em mình là đồ ngốc thì đáng bị đưa ra trước Thượng Hội Đồng. Còn ai CHỬI anh em mình là quân phản đạo thì đáng bị lửa hỏa ngục thiêu đốt.”(Mt 5:22) Những lời nhẹ nhàng mà nhức nhối lắm, nếu thực sự nghe và ngẫm. Sống tích cực chắc chắn khó hơn nhiều so với sống tiêu cực, dù trong lĩnh vực nào.

Chúa Giêsu nói cụ thể và rõ ràng hơn: “Nếu khi anh sắp dâng lễ vật trước bàn thờ, mà sực nhớ có người anh em đang có chuyện bất bình với anh, hãy để của lễ lại đó trước bàn thờ, đi làm hòa với người anh em ấy đã, rồi trở lại dâng lễ vật của mình.” (Mt 5:23-24) Sự thể có vẻ bình thường mà lại rất bất thường, không hề giống như chúng ta tưởng. Chúa Giêsu giải thích: “Hãy mau mau dàn xếp với đối phương, khi còn đang trên đường đi với người ấy tới cửa công, kẻo người ấy nộp anh cho quan tòa, quan tòa lại giao anh cho thuộc hạ, và anh sẽ bị tống ngục. Thầy bảo thật cho anh biết: anh sẽ không ra khỏi đó, trước khi trả hết đồng xu cuối cùng.” (Mt 5:25-26) Đó cũng là bí quyết Ngài chỉ cách sống đúng đắn và tích cực về đức ái, đồng thời là sống lòng thương xót.

3. NGOẠI TÌNH – Cựu Luật cấm chung: Chớ ngoại tình. Chúa Giêsu nói chi tiết hơn: “Ai NHÌN người phụ nữ mà THÈM MUỐN thì trong lòng đã ngoại tình với người ấy rồi.”(Mt 5:25) Loại tội này không ai biết, chỉ có Chúa biết và chính mình biết mà thôi. Bề ngoài nghiêm nghị chưa chắc là đạo đức, cúi đầu chưa chắc là vâng phục, khúm núm chưa chắc là ngoan ngoãn,… Thật vậy, tục ngữ Việt Nam nói: “Chiếc áo không làm nên thầy tu.”Chúa Giêsu xoáy sâu và cụ thể: “Nếu mắt phải của anh làm cớ cho anh sa ngã thì hãy MÓC mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể còn hơn là toàn thân bị ném vào hỏa ngục. Nếu tay phải của anh LÀM CỚ cho anh sa ngã thì hãy CHẶT mà ném đi; vì thà mất một phần thân thể còn hơn là toàn thân phải sa hỏa ngục.” (Mt 5:25-30) Quả thật, những lời nói kiểu này rất “chói tai,” nhưng sự thật mãi mãi là sự thật, mặc dù rất phũ phàng.
4. LY DỊ (≈ Mt 19:9; Mc 10:11-12 và Lc 16:18) – Cựu Luật dạy: “Ai rẫy vợ thì phải cho vợ chứng thư ly dị.”Tương tự, ngày nay người ta ra tòa án đời và có giấy chứng thực ly hôn là xong. Ai lo phận nấy. Nhưng đối với Chúa Giêsu thì không thể như vậy: “Ngoại trừ trường hợp hôn nhân bất hợp pháp, ai RẪY vợ là ĐẨY vợ đến chỗ ngoại tình; và ai CƯỚI người đàn bà BỊ RẪY thì cũng phạm tội NGOẠI TÌNH.”(Mt 5:31) Rất rõ ràng, rất rạch ròi. Nhưng tại một số Giáo Hội địa phương, cụ thể là Hoa Kỳ, có trường hợp hai vợ chồng còn sống, họ không ở với nhau mà mỗi người vẫn được phép lấy người khác, và có cử hành bí tích hôn phối. Thực sự có một trường hợp như vậy. Chính tôi biết rõ. Có phải đôi bên đã không khai báo thật thà, hay có vấn đề gì? Chỉ có Chúa biết!
5. THỀ HỨA – Chúa Giêsu tiếp tục dẫn chứng Cựu Luật: “Chớ bội thề, nhưng hãy trọn lời thề với Đức Chúa.”Rồi Ngài nghiêm lệnh: “ĐỪNG thề chi cả. ĐỪNG chỉ trời mà thề, vì trời là ngai Thiên Chúa. ĐỪNG chỉ đất mà thề, vì đất là bệ dưới chân Người. ĐỪNG chỉ Giêrusalem mà thề, vì đó là thành của Đức Vua cao cả. ĐỪNG chỉ lên đầu mà thề, vì anh không thể làm cho một sợi tóc hóa trắng hay đen được. Nhưng hễ CÓ thì phải nói CÓ, KHÔNG thì phải nói KHÔNG. Thêm thắt điều gì là do ác quỷ.”(Mt 5:34-37) Những cái “đừng” liên tiếp. Chúa Giêsu muốn dùng các mệnh lệnh phủ định để xác định và đề cao sự thật, vì chỉ có sự thật mới giải thoát chúng ta. (Ga 8:32)

Lĩnh vực nào cũng có triết lý riêng. Cuộc sống cũng vậy. Đừng lo người khác không hiểu mình hoặc ghét mình, họ nhìn mình thế nào không thành vấn đề, quan trọng là mình nhận biết mình như thế nào. Cuộc đời sẽ thú vị và có ý nghĩa nếu biết SỐNG CHO, SỐNG VÌ và SỐNG VỚI người khác trong tình liên đới yêu thương – tình Chúa và tình người. Từ ngàn xưa Thiên Chúa đã hứa: “Ta biết các kế hoạch Ta định làm cho các ngươi, kế hoạch thịnh vượng, chứ không phải tai ương, để các ngươi có một tương lai và một niềm hy vọng.” (Gr 29:11) Hãy ghi nhớ!

Cuộc đời vốn dĩ bình thường mà rất phức tạp, vì thế phải biết đơn giản hóa cuộc sống để vượt qua chính mình và mọi sự đời. Đó là cách “buông bỏ” để tự giải thoát mình khỏi mọi thứ rắc rối – buông bỏ chứ đừng buông xuôi. Tỷ phú Bill Gates, “cha đẻ” của Microsoft, nhắn nhủ: “Đừng so sánh mình với bất cứ ai trên thế giới này. Nếu bạn tự so sánh như vậy tức là bạn sỉ nhục chính mình. Cuộc sống vốn không công bằng, hãy tập quen dần với điều đó.” Một câu nói rất đáng suy ngẫm. Có vẻ dễ mà không dễ chút nào!

Chỉ có con người tuyệt vọng vì hoàn cảnh chứ không có hoàn cảnh tuyệt vọng. Thượng Đế khép lại cánh cửa này rồi mở cánh cửa khác cho người ta tiếp tục sống. Thượng Đế rất công bằng. Chúng ta không có quyền chọn nơi sinh nhưng chúng ta có quyền chọn cách sống. Hãy cứ là chính mình, có thể cuộc đời chúng ta không có gì nổi trội, rất ư bình thường, nhưng quan trọng là đừng sống tầm thường. Đó là sự tự do mà Thiên Chúa đã trao ban cho mọi người.

Với cách nói giản dị và tự nhiên về sự tự do của con người, sách Huấn Ca đặt vấn đề: “Nếu con muốn thì hãy giữ các điều răn mà trung tín làm điều đẹp ý Người.” (Hc 15:15) Chữ “nếu” xem chừng đơn giản mà lại phức tạp, ngắn gọn mà lê thê. Tác giả sách Huấn Ca nói cụ thể: “Trước mặt con, Người đã đặt LỬA và NƯỚC, con muốn gì, hãy đưa tay ra mà lấy. Trước mặt con người là CỬA SINH CỬA TỬ, ai thích gì sẽ được cái đó.” (Hc 15:16-17) Muốn gì, cứ lấy; thích gì, được nấy. Trong cuộc sống hằng ngày, người Việt cũng thường nói: “Thích thì chiều.” Vừa khôi hài, vừa nghiêm túc nói về sự tự do. Sự tự do quý giá đến nỗi người ta dám liều thân đi tìm tự do, dù biết có nhiều nguy hiểm chực chờ, nhưng chính mình phải trả giá cao về cách chọn lựa của mình!

Cái gì cũng có lý do riêng với tính đặc thù. Kinh Thánh lý giải: “Vì trí khôn ngoan của Đức Chúa thật lớn lao, Người mạnh mẽ uy quyền và trông thấy tất cả. Người để mắt nhìn xem những ai kính sợ Người, và biết rõ tất cả những gì người ta thực hiện. Người KHÔNG truyền cho ai ăn ở thất đức, cũng KHÔNG cho phép ai phạm tội.” (Hc 15:18-20) Mặc dù là sự tự do nhưng cũng có giới hạn nhất định, chỉ được tự do trong “phạm vi” cho phép: tự do làm điều tốt mà thôi.

Sử dụng quyền tự do để làm điều tốt thì sẽ nhận được phần hạnh phúc, sử dụng quyền tự do để làm điều ác thì sẽ chuốc lấy phần đau khổ, người ta nói là “ác giả, ác báo” hoặc gọi là “luật nhân – quả.” Luật Chúa là những gì rất tự nhiên, rất bình thường. Thánh Vịnh gia nói: “Hạnh phúc thay ai sống đời hoàn thiện, biết noi theo luật pháp Chúa Trời. Hạnh phúc thay kẻ tuân hành ý Chúa, hết lòng hết dạ kiếm tìm Người.” (Tv 119:1-2) Cuộc sống là cuộc tìm kiếm Thiên Chúa. Tìm thì sẽ gặp, gặp Ngài qua việc tuân giữ Thánh Luật.

Ngài hiện thân nơi những con người nghèo khổ trong cuộc sống đời thường. Thánh Vịnh gia tâm niệm: “Vâng lạy Chúa, Ngài đã ban huấn lệnh, truyền chúng con tuân giữ vẹn toàn. Ước mong sao con hằng vững bước theo thánh chỉ Ngài ban.” (Tv 119:4-5) Ước gì các Kitô hữu cũng luôn tâm nguyện như vậy để làm chứng về Thiên Chúa và cũng là cách nên thánh giữa đời này.

Chính nhân còn sai lầm mỗi ngày bảy lần, huống chí phàm phu tục tử, vì thế mà luôn cần ơn tha thứ của Thiên Chúa: “Xin tỏ lòng nhân hậu cùng tôi tớ Chúa đây để con được sống và tuân giữ lời Ngài. Xin mở mắt cho con nhìn thấy luật pháp Ngài kỳ diệu biết bao.” (Tv 119:17-18) Chắc chắn không dễ hoàn thiện khi còn bị giằng co giữa tinh thần và xác thịt. Tinh thần nhẹ nhàng nhưng xác thịt nặng nề.

Biết vậy nhưng không thất vọng mà buông xuôi, nhưng để cố gắng và thầm nguyện: “Lạy Chúa, xin dạy con đường lối thánh chỉ, con nguyện đi theo mãi đến cùng. Xin cho con được trí thông minh để vâng theo luật Ngài và hết lòng tuân giữ.” (Tv 119:33-34) Vượt lên chính mình là cuộc vượt qua gay go nhất!

Cầu xin ơn thông minh không phải để tự tôn hoặc làm điều gì khác người, mà là để “hết lòng tuân giữ Thánh Luật của Thiên Chúa.” Đó là cách sống khôn ngoan rất cần thiết. Vua Salômôn thực sự khôn ngoan khi ông chỉ xin ơn khôn ngoan chứ không xin gì khác. Ai tuân giữ Luật Chúa là người khôn ngoan: “Anh em phải giữ và đem ra thực hành, vì nhờ đó anh em sẽ được các dân coi là KHÔN NGOAN và THÔNG MINH.” (Đnl 4:6) Cách sống khôn ngoan cũng là cách sống thông minh. Thánh Phaolô phân tích: “Điều chúng tôi giảng dạy cho các tín hữu trưởng thành cũng là một lẽ khôn ngoan, nhưng không phải là lẽ khôn ngoan của thế gian, cũng không phải của các thủ lãnh thế gian này, là những kẻ sớm muộn gì cũng phải diệt vong. Trái lại, chúng tôi giảng dạy lẽ khôn ngoan nhiệm mầu của Thiên Chúa đã được giữ bí mật, lẽ khôn ngoan mà Thiên Chúa đã tiền định từ trước muôn đời, cho chúng ta được vinh hiển.” (1 Cr 2:6-7)

Thánh Phaolô cho biết: “Không một ai trong các thủ lãnh thế gian này đã được biết lẽ khôn ngoan ấy, vì nếu biết, họ đã chẳng đóng đinh Đức Chúa hiển vinh vào thập giá. Nhưng, như đã chép: Điều mắt chẳng hề thấy, tai chẳng hề nghe, lòng người không hề nghĩ tới, đó lại là điều Thiên Chúa đã dọn sẵn cho những ai mến yêu Người. Còn chúng ta, chúng ta đã được Thiên Chúa mặc khải cho, nhờ Thần Khí. Thật vậy, Thần Khí thấu suốt mọi sự, ngay cả những gì sâu thẳm nơi Thiên Chúa.” (1 Cr 2:8-10) Cách thức của Thiên Chúa luôn trái ngược với cách thức của phàm nhân: Không mà Có, Yếu mà Mạnh, Dốt mà Giỏi, Nhỏ mà Lớn, Thua mà Thắng, Chết mà Sống,…

Thiên Chúa khác hẳn đối với chúng ta về mọi thứ. Chúng ta cứ tưởng thế này rồi áp đặt hoặc khinh chê người khác, vì chúng ta suy diễn theo cách của mình, thậm chí có khi còn áp đặt cả đối với Thiên Chúa. Ngài cũng phải “chịu đựng” cái thói suy diễn của chúng ta lắm đấy.

Thiên Chúa quan phòng và tiền định mọi sự, nhưng Ngài tiền định điều tốt lành chứ không ấn định sự dữ, điều ác. Thuyết Nhị Nguyên (Dualism) và các thuyết liên quan (như Albigensianism, Manichaeism, Priscillianism,…) là các tà thuyết đối lập với Thiên Chúa, hoàn toàn trái ngược với đức tin Công giáo.

Các tà thuyết không ở đâu xa mà ở ngay bên chúng ta. Chúng “biến hóa” khôn lường, thậm chí từ “cái tôi” của chúng ta. Phải luôn cảnh giác cao độ với các dạng “biến hóa” của các tà thuyết hoặc tà giáo, bởi vì chúng vẫn xuất hiện khắp nơi. Phải NHÌN, đừng NGHE, kẻo hối không kịp!

Ngay tại Việt Nam, mới đây “nhóm trừ quỷ Bảo Lộc” còn tạo “nét riêng” qua đồng phục màu trắng, nhìn giống như tu phục của một dòng tu vậy. Nhóm này đã thu phục được một số người, có cả linh mục và tu sĩ Công giáo bất tuân Giáo Hội và gia nhập nhóm này. Ma quỷ lộng hành quá! Vì thế, hơn bao giờ hết, chúng ta phải tỉnh thức hơn và đừng quên lời Thánh Phaolô: “Lạ gì đâu! Vì chính Satan cũng đội lốt thiên thần sáng láng!” (2 Cr 11:14)

Lạy Thiên Chúa, xin giúp chúng con luôn cảnh giác cao độ trước mọi mưu mô của ba thù, luôn cố gắng sống theo Thánh Ý Ngài mọi nơi và mọi lúc, với ý thức và yêu mến chứ không miễn cưỡng. Xin Ngài gìn giữ chúng con trong tình yêu và ánh sáng của Ngài. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU