KHUÔN MẶT TRÊN VẢI LIỆM

Chương trình AI (Artificial Intelligence, Thông Minh Nhân Tạo) đã tạo ra hình ảnh chính xác của người đàn ông trên Vải Liệm Turin (âm bản) được Secondo Pia phát hiện năm 1898.

Tấm Vải Liệm Turin lại một lần nữa được đưa tin. Tấm vải lanh, mang hình ảnh của một người đàn ông bị tra tấn và đóng đinh, đã là nguồn gây tranh cãi trong hàng trăm năm qua. Nhiều người cho rằng đây là đồ giả Thời Trung Cổ, trong khi những người khác chỉ ra vô số chi tiết nổi bật dường như xác nhận đây thực sự là Tấm Vải Liệm của Chúa Kitô.

Hình ảnh trên tấm vải rất mờ khi nhìn tận mắt, và đặt ra nhiều câu hỏi. Liệu hình ảnh này có phải do con người tạo ra, như trong tranh vẽ hoặc phù điêu, hay là hình ảnh thực tế, “chụp ảnh” của Chúa Kitô bị đóng đinh, có lẽ được tạo ra qua một quá trình nào đó không xác định tại thời điểm Phục Sinh hay không?

Điều quan trọng cần lưu ý là Giáo Hội không đưa ra lập trường chính thức nào về vấn đề này. Những người Công Giáo thực hành có quyền tin rằng Tấm Vải Liệm là thật hay giả. Phân tích khoa học chỉ làm cho vấn đề trở nên sâu sắc hơn. Một cuộc thử nghiệm xác định niên đại bằng carbon năm 1988 dường như đã củng cố lập luận của những người hoài nghi, chỉ ra rằng vải lanh trong Tấm Vải Liệm có niên đại từ năm 1260-1390 sau Công Nguyên. Tuy nhiên, một số nghiên cứu trên các tạp chí khoa học đã đặt câu hỏi về kết quả này – và chỉ trong tháng 8-2024, các nhà khoa học sử dụng một phương pháp xác định niên đại khác nói rằng tấm vải này có niên đại 2.000 năm.

Có lẽ đây là hiện vật được nghiên cứu nhiều nhất trong lịch sử, nhưng theo nhiều cách, nó vẫn là một bí ẩn. Trong đó, Tấm Vải Liệm dường như nhắc lại câu hỏi mà Chúa Giêsu đã hỏi các môn đệ: “Còn anh em, anh em bảo Thầy là ai?” (Mt 16:15; Mc 8:29; Lc 9:20)

HÌNH ẢNH THẬT CỦA CHÚA GIÊSU?

Một trong những điều kỳ lạ nhất về hình ảnh trên Tấm Vải Liệm Turin là nó có đặc điểm của một tấm phim âm bản. Điều này được Secondo Pia, một luật sư và nhiếp ảnh gia nghiệp dư, phát hiện vào năm 1898, khi ông đang rửa một bức ảnh chụp Tấm Vải Liệm, ông thấy tấm âm bản có hình ảnh “dương bản” của khuôn mặt.

Kết quả gây sốc đến mức nhiều người cho rằng đó không phải là lỗi hoặc giả mạo. Tuy nhiên, các bức ảnh sau đó đã xác nhận kết quả. Có thể đây là hình ảnh “thật” của khuôn mặt Chúa Kitô chăng? Tấm Vải Liệm Turin có cho chúng ta thấy Chúa Giêsu thực sự trông như thế nào hay không?

Tuy nhiên, nếu mong muốn của chúng ta khi ngắm nhìn Tấm Vải Liệm là để nhận dạng diện mạo thực sự của Chúa Giêsu thì ngay cả một bức ảnh được chỉnh sửa của Tấm Vải Liệm cũng có thể khiến chúng ta thất vọng. Hình ảnh cho thấy một khuôn mặt bị đánh đập, bầm tím và đẫm máu, nhưng các đặc điểm chính xác của người đàn ông vẫn còn khó nắm bắt một cách hấp dẫn.

DÙNG THÔNG MINH NHÂN TẠO ĐỂ “CẢI THIỆN” HÌNH ẢNH TRÊN VẢI LIỆM

Điều này dẫn đến những nỗ lực nhằm “cải thiện” hình ảnh, ban đầu là nhờ các nghệ sĩ diễn giải hình ảnh để tạo ra một hình ảnh chân thực hơn về Chúa Giêsu phù hợp với kỳ vọng của chúng ta. Gần đây nhất, và được ca ngợi hết lời, báo Daily Star đã công bố một hình ảnh do AI tạo ra mà tờ báo này tuyên bố cuối cùng đã tiết lộ hình ảnh thực sự của Chúa Giêsu.

Mới đây tôi yêu cầu ChatGPT tạo ra các hình ảnh trực quan về mô tả của nhân chứng về “Phép Lạ Mặt trời” tại Fatima. Bài viết mô tả cách tạo ra hình ảnh AI – một yếu tố quan trọng cần xem xét khi đánh giá liệu hình ảnh của AI có đáng tin cậy hay không. Tôi cũng đã liên kết đến một bài viết hấp dẫn của Mark Burchick và Diana Pasulka, đây là bài viết phải đọc nếu bạn quan tâm cách AI có thể giúp chúng ta hình dung các hiện tượng kỳ diệu, cùng với một số cạm bẫy tiềm ẩn.

HÌNH ẢNH CHO BIẾT ĐIỀU GÌ?

Điểm hấp dẫn chính của hình ảnh Chúa Giêsu trên Daily Star là nhìn giống như một hình ảnh chân thực của Chúa Giêsu. Cuối cùng, chúng ta có một hình ảnh xác định về Chúa Giêsu thực sự. Cảm giác chân thực dựa trên giả định của chúng ta rằng một bức ảnh cung cấp cho chúng ta sự hiểu biết chân thực nhất không chỉ về ngoại hình của một người mà còn về con người thực sự của họ. Nhưng giả định đó có chính xác hay không?

Tất cả chúng ta đều từng trải nghiệm lần đầu tiên bước vào nhà bạn bè hoặc hàng xóm và nhìn thấy ảnh của họ trên bàn phụ hoặc lò sưởi. Nếu bạn chưa từng gặp người trong ảnh như vậy, trải nghiệm đó có thể khiến bạn bối rối. Ngay lập tức chúng ta tự hỏi: “Đó là ai vậy?” Trên thực tế, khi nhìn vào ảnh của một người lạ, chúng ta không bao giờ nghĩ mình đã biết người đó. Ảnh chụp cho chúng ta biết rất ít về mọi người và nhìn chung chỉ làm nảy sinh thêm nhiều câu hỏi trong tâm trí chúng ta.

Hãy nghĩ về lần cuối cùng bạn đọc một cuốn sách phi hư cấu về một sự kiện trong lịch sử gần đây. Có lẽ nó chứa ảnh của những người được nhắc đến trong câu chuyện. Nếu bạn giống tôi, bạn có thể đã lướt qua những bức ảnh này, nhưng bạn không dành nhiều thời gian nhìn chằm chằm vào chúng để hiểu rõ hơn về những người trong ảnh. Theo bản năng, bạn biết rằng bí quyết để hiểu những người đó chủ yếu nằm trong văn bản chứ không phải trong hình của họ. Tất nhiên, vẻ bề ngoài cho chúng ta biết điều gì đó về họ, nhưng bí quyết để thực sự hiểu họ nằm ở nơi khác – lời nói, hành động và lời chứng của những người khác.

CÂU HỎI THỰC SỰ

Như nhiều người tin, nếu Tấm Vải Liệm Turin là hình ảnh đích thực của Chúa Kitô bị đóng đinh thì cũng hợp lý khi chấp nhận rằng đó là một biểu tượng kỳ diệu do Chúa tạo ra. Điều đó đặt ra một câu hỏi cuối cùng: Nếu Chúa đã ban cho chúng ta hình ảnh của Con Người, tại sao bất kỳ ai lại tìm cách “cải thiện” hình ảnh đó? Khi làm vậy, chúng ta có thể dễ dàng bỏ qua những gì Chúa đang cố gắng nói với chúng ta và thay vào đó là áp đặt thông điệp của riêng mình, bóp méo khuôn mặt của Chúa Giêsu thay vì nâng cao hình ảnh đó.

Vì thế, tôi tin rằng mọi nỗ lực sử dụng Tấm Vải Liệm để tạo ra một hình ảnh “thật” về Chúa Giêsu đều là sai lầm. Sai lầm này cũng giống như một số học giả Kinh Thánh mắc phải khi họ tách rời các Phúc Âm để cố gắng cung cấp cho chúng ta một hình ảnh “thật” về Chúa Giêsu lịch sử. Cuối cùng, việc tìm kiếm Chúa Giêsu lịch sử đã cung cấp cho chúng ta nhiều Chúa Giêsu khác nhau, đa dạng về tính cách như các học giả viết về Ngài.

ĐGH Benedict XVI đã giải quyết vấn đề này trong lời tựa viết về Chúa Giêsu thành Nazareth: “Những ai đọc một số lượng nhất định các bản tái tạo này lần lượt sẽ ngay lập tức nhận thấy rằng đây là những bức ảnh chụp nhanh về các tác giả và lý tưởng của họ hơn là việc tiết lộ một biểu tượng đã trở nên mơ hồ. Trong khi đó, sự nghi ngờ đã tăng lên đối với hình ảnh này của Chúa Giêsu, và trong mọi trường hợp, hình ảnh Chúa Giêsu đã xa lánh chúng ta hơn nữa.”

Tương tự, những nỗ lực tạo ra một hình ảnh chân thực, siêu thực về Chúa Giêsu dựa trên Tấm Vải Liệm Turin sẽ tạo ra nhiều hình ảnh Chúa Giêsu khác nhau tùy theo quan niệm và sở thích của nghệ sĩ, hoặc tùy theo chương trình AI được sử dụng – có thể tệ hơn.

CHỨNG CỚ TÌNH YÊU

Cuối cùng, những nỗ lực nhằm tiết lộ khuôn mặt “thật” của Chúa Giêsu đã không đánh giá đúng lời chứng của Tấm Vải Liệm Turin, cũng giống như các học giả Kinh Thánh thường hiểu sai lời chứng của Phúc Âm.

Mục đích chính của các tác giả Phúc Âm không phải là tạo ra lịch sử hay tiểu sử về Chúa Giêsu. Thay vào đó, bằng cách kể lại một số lời và sự kiện mà những người đã gặp Ngài chứng kiến, họ đã làm chứng cho công trình cứu rỗi của Chúa vượt qua lịch sử và trở thành một câu chuyện cho mọi người trong mọi thời đại. Họ đang truyền bá Tin Mừng, chứ không phải viết nên lịch sử xấu.

Tương tự, Tấm Vải Liệm Turin không phải là một “bức ảnh xấu” về Chúa Giêsu mà chúng ta cần phải cải thiện bằng các kỹ năng nghệ thuật hoặc công nghệ của mình. Thay vào đó, nó là một minh chứng về tình yêu phi thường của Chúa dành cho chúng ta. Hình ảnh bí ẩn, đẫm máu và xúc giác này làm chứng cho một người đã chịu đựng sự tra tấn khủng khiếp nhất vì chúng ta, Con Thiên Chúa là người có tình yêu dành cho bạn và tôi vượt quá mọi sự hiểu biết của loài người. Chấp nhận và tin vào thông điệp này là biết được khuôn mặt thật của Chúa Giêsu.

JOHN TOUHEY

TRẦM THIÊN THU (chuyển ngữ từ Aleteia.org)