CHUYỆN ĐỜI

Người Sáng Trí Miệt Mài Niệm Lời Chúa

Kẻ Khôn Ngoan Chăm Chỉ Nghe Dụ Ngôn

Hc 3:39 nói như vậy. Cuộc đời vốn dĩ nhiêu khê, không đơn giản như người ta tưởng. Không phải là tại cuộc sống phức tạp mà tại con người rắc rối, khiến cuộc đời hóa nhiêu khê. Có những người thoải mái, biết nói đùa, nhưng cũng có những người khó tính, không biết nói đùa. Khôi hài là điều tốt, cần thiết để giải tỏa bầu không khí căng thẳng.

Cuộc đời có quá nhiều đau khổ rồi, cần giúp nhau loại bỏ đau khổ bằng những tiếng cười. Người ta nói rằng “người người thông minh là người có thể che giấu sự thông minh của mình.” Thật chí lý! Biết hài hước, biết dí dỏm, đó là một dạng thông minh. Người kém thông minh thì cái gì cũng phải “nói toạc móng heo,” còn người thông minh thì có thể nói bóng gió, nói xa, nói bằng dụ ngôn hoặc ngụ ngôn. Truyện thơ ngụ ngôn của Jean de La Fontaine rất thú vị, ông lý luận: “Con đường trải đầy lụa không bao giờ dẫn tới vinh quang.”

Luôn hấp dẫn và thú vị đối với dụ ngôn. Như người Việt ví von: “Người khôn ăn nói nửa chừng, để cho kẻ dại nửa mừng nửa lo.” Thánh sử Mátthêu cho biết Chúa Giêsu đã nói một lúc ba dụ ngôn về Nước Trời: [1] Cỏ Lùng (Mt 13:24-30, 36-43) [2] Hạt Cải (Mt 13:31-32 ≈ Mc 4:30-32; Lc 13:18-19) và [3] Men Trong Bột (Mt 13:33 ≈ Lc 13:20-21) Và đặc biệt là lời nhắc nhở “ai có tai thì nghe.” (Mt 11:15; Mt 13:9; Mt 13:43; Mc 4:9; Mc 4:23; Mc 7:16; Lc 8:8; Lc 14:35)

1. Cỏ Lùng – Dụ ngôn này không chỉ nói về Nước Trời mà còn đề cập Lòng Thương Xót vô hạn của Thiên Chúa.

Trong dụ ngôn này, Chúa Giêsu ví Nước Trời như người kia gieo GIỐNG TỐT trong ruộng. Khi mọi người đang ngủ, kẻ thù đến gieo thêm CỎ LÙNG vào giữa lúa, rồi đi mất. Khi lúa mọc lên và trổ bông, cỏ lùng cũng xuất hiện. Thấy vậy, đầy tớ thắc mắc với chủ về việc gieo giống tốt trong ruộng, và hỏi về sự xuất hiện của cỏ lùng. Chủ nói rằng kẻ thù đã làm điều đó. Đầy tớ đề nghị cho gom cỏ lùng lại, nhưng chủ ngăn cản và giải thích: “Đừng, sợ rằng khi gom cỏ lùng, các anh làm bật luôn rễ lúa. Cứ để cả hai cùng lớn lên cho tới mùa gặt. Đến ngày mùa, tôi sẽ bảo thợ gặt: hãy gom cỏ lùng lại, bó thành bó mà đốt đi, còn lúa thì hãy thu vào kho lẫm cho tôi.”

Dụ ngôn này cũng là một trong số ít các dụ ngôn “khó hiểu” mà chính các môn đệ đã xin Thầy giải thích. Ngài phân tích: “Kẻ gieo hạt giống tốt là Con Người. Ruộng là thế gian. Hạt giống tốt, đó là con cái Nước Trời. Cỏ lùng là con cái Ác Thần. Kẻ thù đã gieo cỏ lùng là ma quỷ. Mùa gặt là ngày tận thế. Thợ gặt là các thiên thần. Vậy, như người ta nhặt cỏ lùng rồi lấy lửa đốt đi thế nào thì đến ngày tận thế cũng sẽ xảy ra như vậy. Con Người sẽ sai các thiên thần của Người tập trung mọi kẻ làm gương mù gương xấu và mọi kẻ làm điều gian ác, mà tống ra khỏi Nước của Người, rồi quăng chúng vào lò lửa; ở đó, chúng sẽ phải khóc lóc nghiến răng. Bấy giờ người công chính sẽ chói lọi như mặt trời, trong Nước của Cha họ. Ai có tai thì nghe.” Lời giải thích của Chúa Giêsu rất rõ ràng, mạch lạc, dễ hiểu, nhưng có những người không muốn hiểu nên Ngài thường nói: “Ai có tai thì nghe.”

Cả người tốt và người xấu đều được Thiên Chúa thương xót, nhưng người ta hay thắc mắc: “Sao Chúa không cho lũ ác ôn bị nạn cho nó trắng mắt ra nhỉ?” Chúng ta không thể hiểu thấu tình Chúa, bởi vì lòng thương xót của Ngài quá lớn, đến nỗi sai Con Một xuống trần gian rồi “hiến dâng mạng sống mình làm giá chuộc cho muôn người.” (Mt 20:28) Trong số “muôn người” đó có cả người xấu và người tốt – là nam giới, là nữ giới, là bạn, là tôi, là tất cả chúng ta. Chẳng vậy mà Ngài dạy phải “yêu kẻ thù, cầu nguyện cho những kẻ ngược đãi,” (Mt 5:44) “chúc lành cho kẻ nguyền rủa và cầu nguyện cho kẻ vu khống.” (Lc 6:28)

Có thể khi nghe câu “ai có tai thì nghe” chúng ta cảm thấy có vẻ bình thường, nhưng thật ra rất thâm thúy, khiến phải giật mình, thấm thía và đau điếng. Đó cũng là điều mà Chúa nhấn mạnh nên đã được nhắc tới nhiều lần. (Mt 11:15; Mt 13:9; Mt 13:43; Mc 4:9; Mc 4:23; Mc 7:16; Lc 8:8; Lc 14:35; và Kh 13:9) Một câu rất đáng suy nghĩ nhiều! Có (lắng) NGHE thì mới (thấu) HIỂU, mà hiểu rồi thì phải LÀM (thực hành, thực thi, hành động) chứ không thể nghe suông, nói mà không làm, hoặc dạy người khác làm mà mình cứ làm ngơ.

Cây nào trái nấy. Cha nào con nấy. Thầy nào trò nấy. Chắc chắn như vậy. Chúa Giêsu cảnh báo: “Anh em hãy coi chừng các ngôn sứ giả, họ đội lốt chiên mà đến với anh em; nhưng bên trong, họ là sói dữ tham mồi. Cứ xem họ sinh hoa quả nào thì biết họ là ai. Ở bụi gai, làm gì có nho mà hái? Trên cây găng, làm gì có vả mà bẻ? Nên hễ cây tốt thì sinh quả tốt, cây xấu thì sinh quả xấu. Cây tốt không thể sinh quả xấu, cũng như cây xấu không thể sinh quả tốt. Cây nào không sinh quả tốt, thì bị chặt đi và quăng vào lửa. Vậy, cứ xem họ sinh hoa quả nào thì biết họ là ai.” (Mt 7:15-20; Lc 6:43-45) Đại loại những câu như thế không ai thích đề cập, vì “khó chịu” lắm!

Tiếp theo là hai dụ ngôn ngắn gọn nhưng vẫn súc tích, cũng nói về Nước Trời. Chúa Giêsu ví Nước Trời như Hạt Cải và Nắm Men. Hai dụ ngôn này không khó hiểu.

2. Hạt Cải – “Nước Trời cũng giống như chuyện hạt cải người nọ lấy gieo trong ruộng mình. Tuy nó là loại nhỏ nhất trong tất cả các hạt giống, nhưng khi lớn lên thì lại là thứ lớn nhất; nó trở thành cây, đến nỗi chim trời tới làm tổ trên cành được.”
3. Men Trong Bột – “Nước Trời cũng giống như chuyện nắm men bà kia lấy vùi vào ba thúng bột, cho đến khi tất cả bột dậy men.”

Với kinh nghiệm sống, chúng ta có thể nhận thấy rằng càng ngày càng có nhiều người tin vào Đức Giêsu Kitô là Con Một Thiên Chúa, là Đấng Thiên Sai, là Đấng Cứu Độ, chịu chết và phục sinh. Mức độ không rầm rộ hoặc đột biến, chỉ tiệm tiến. Chậm mà chắc. Hạt Cải đã biến thành Cây Cải và Nắm Men đã làm dậy men nhiều Thúng Bột khắp nơi.

Các tông đồ đã thắc mắc, và chúng ta cũng thế, rằng tại sao Đức Giêsu dùng dụ ngôn mà nói với đám đông và nói gì với họ cũng dùng dụ ngôn như vậy. Thánh sử Mátthêu cho biết rằng như thế là “để ứng nghiệm lời sấm của ngôn sứ: Mở miệng ra, tôi sẽ kể dụ ngôn, công bố những điều được giữ kín từ tạo thiên lập địa.” (Mt 13:35) Còn ngôn sứ Êdêkien nói: “Hãy dùng dụ ngôn mà nói với nòi phản loạn.” (Ed 24:3) Thật chí lý khi Chúa Giêsu bảo: “Ai có tai thì nghe.” Ai cũng có tai và có thể nghe, người điếc cũng có “cách nghe” nên chúng ta thường nói là “nghe ngóng” (điếc hay ngóng, ngọng hay nói)

Người điếc tâm hồn thì không nghe được điều tốt. Vấn đề quan trọng là “nghe như thế nào, nghe để làm gì?” Thường thấy có điều này: “Xấu nói tốt, dốt nói chữ.” NGƯỜI XẤU thường nói về điều tốt để che lấp cái xấu của mình, muốn người khác thấy mình tốt; NGƯỜI DỐT thường nói những LỜI VĂN HOA hoặc LÝ SỰ để che giấu cái rỗng tuếch của mình, muốn người khác thấy mình là người có cả “một bụng chữ.” Thùng rỗng nào cũng kêu to, nhưng vải thưa không thể che mắt thánh. Thật chí lý khi người ta phân tích: “Đừng cái lý với kẻ say, đừng bắt tay với kẻ xấu, đừng chiến đấu với kẻ liều, đừng nói nhiều với kẻ ngu, đừng ỡm ờ với kẻ ác.”

Phàm nhân không thể dò thấu mầu nhiệm và khôn ngoan của Thiên Chúa, chẳng ai hiểu hết sự tốt lành và lòng thương xót của Ngài. Kinh Thánh đã nói về ơn khôn ngoan mà Thánh Vương Salômôn được Thiên Chúa ban: “Sự hiểu biết của ngài bao trùm mặt đất, dụ ngôn và ẩn ngữ của ngài lan truyền khắp mọi nơi. Các bài ca, châm ngôn và dụ ngôn cũng như các lời giải thích của ngài khiến mọi xứ phải trầm trồ khen ngợi.” (Hc 47:15-17) Quả thật, Thiên Chúa là vô cùng, bất biến, vĩnh hằng.

Thật vậy, Thánh Phaolô đã cho chúng ta biết: “Cái điên rồ của Thiên Chúa còn hơn cái khôn ngoan của loài người, và cái yếu đuối của Thiên Chúa còn hơn cái mạnh mẽ của loài người.” (1 Cr 1:25) Thiên Chúa và phàm nhân là hai thái cực: Thiên Chúa tốt lành tuyệt đối, còn chúng ta xấu xa vô cùng. Rất cần nhận thức như vậy để đừng “chảnh,” nhờ vậy mà có thể nhận visa vào Nước Trời. Thánh Elizabeth Ann Seton (1774-1821) nói: “Cửa Thiên Đàng rất thấp, chỉ những người biết hạ mình mới có thể vào được.” Ý tưởng thật độc đáo!

Chúng ta chẳng là gì nhưng vẫn được Ngài yêu thương, đến nỗi Ngài bỏ trời cao mà xuống thế để chung sống với chúng ta. Thật vậy, Kinh Thánh giải thích về Thiên Chúa: “Chính do sức mạnh của Chúa mà Chúa hành động công minh, và vì Chúa làm bá chủ vạn vật, nên Chúa nương tay với muôn loài. Khi không có ai tin rằng Chúa nắm trọn quyền năng thì Ngài tỏ sức mạnh; còn ai đã biết mà vẫn to gan thì Ngài trị tội.” (Kn 12:16-17) Ông bà Nguyên Tổ đã to gan và đã bị trị tội. Chúng ta cũng “di truyền” cái loại “gen nổi loạn” nên lúc nào cũng chỉ muốn “vùng lên.” Tội ở chỗ là biết mà vẫn phạm, cố phạm chứ không phải là ngu phạm, khôn phạm chứ không phải là dại phạm. Chúng ta to gan lắm, xấu mà tưởng mình tốt, dốt mà mạo nhận là giỏi, ngu mà chảnh, đỏng đảnh vì ảo tưởng. Thật ghê gớm!

Nhưng Thiên Chúa vẫn thương xót, vẫn “xử khoan hồng vì Ngài làm chủ được sức mạnh” và “lấy lượng từ bi cao cả mà cai quản,” nhưng đừng tưởng bở mà khinh suất, vì “Ngài có thể sử dụng quyền năng bất cứ khi nào Ngài muốn.” (Kn 12:18) Đó bài học Chúa dạy cho Israel, và cũng là bài học cho mỗi chúng ta hôm nay – những kẻ to gan, lớn mật, thuộc dạng “chẳng vừa” nên dám coi Trời bằng… nắp bia, theo thói “giang hồ” thứ thiệt.

Khi Thiên Chúa trừng trị, không phải là “trả đũa” hoặc “hẹp hòi,” mà để dạy chúng ta bài học: “Người công chính PHẢI có lòng nhân ái.” (Kn 12:19a) Sự công chính rất quan trọng, như tấm vé vào Nước Trời, vì Chúa Giêsu nói: “Nếu anh em KHÔNG ăn ở công chính hơn các kinh sư và người Pharisêu thì sẽ CHẲNG được vào Nước Trời.” (Mt 5:20) Và rồi Lòng Chúa Thương Xót vẫn chan chứa trải quan bao thế hệ: “Ngài đã cho con cái niềm hy vọng tràn trề là người có tội được Ngài ban ơn sám hối.” (Kn 12:19b) Thánh Phaolô đã cảm nghiệm sâu sắc về Lòng Chúa Thương Xót: “Ở đâu tội lỗi đã lan tràn, ở đó ân sủng càng chứa chan gấp bội.” (Rm 5:20) Chính Chúa Giêsu cho Thánh Faustina biết: “Lòng Thương Xót của Ta lớn hơn cả tội lỗi của con và toàn thế giới.” (Nhật Ký, 1485)

Là phàm nhân thì ai cũng di truyền “gen tội lỗi” ngay khi còn trong lòng mẹ. (x. Tv 51:7) Thật vậy, “không có ai nhân lành cả, trừ một mình Thiên Chúa,” (Mc 10:18) và Kinh Thánh minh định: “Chính nhân có ngã bảy lần cũng đứng lên được, còn kẻ ác cứ lảo đảo hoài trong cảnh tai ương.” (Cn 24:16) Nói như vậy có nghĩa là “người công chính mà còn phạm tội mỗi ngày tới bảy lần,” huống chi những người chưa công chính – tức là còn đang ở trong tình trạng tội lỗi, vẫn “dính líu” tới “cái xấu.”

Nhận biết mình có “máu xấu” để có thể khiêm nhường đấm ngực và van nài: “Lạy Chúa, Ngài nhân hậu khoan hồng, giàu tình thương với mọi kẻ kêu xin; lạy Chúa, xin lắng nghe lời con cầu khẩn, tiếng con van nài, xin để ý lưu tâm.” (Tv 86:5-6) Thực sự là “lỗi tại tôi mọi đàng” chứ không lỗi tại ai phần nào đâu. Không có Thiên Chúa, chúng ta hoàn toàn bất lực, không thể làm gì được. Chúng ta luôn cần Ngài, bởi vì chính hơi thở của chúng ta là sự sống do Ngài ban: “Chúa ẩn mặt đi, chúng rụng rời kinh hãi; lấy sinh khí lại, là chúng tắt thở ngay, mà trở về cát bụi.” (Tv 104:29) Thánh Vịnh gia xác định: “Lạy Chúa, muôn dân chính tay Ngài tạo dựng sẽ về phủ phục trước Thánh Nhan, và tôn vinh danh Ngài. Vì Ngài thật cao cả, và làm nên những việc lạ lùng; chỉ một mình Ngài là Thiên Chúa.” (Tv 86:9-10)

Cứ nhìn thiên nhiên cũng đủ biết. Thiên Chúa tốt lành nên chỉ tạo điều TỐT, nếu có điều XẤU là tại chúng ta, không thể “nói trại” đi là “thiên tai,” mà hãy can đảm nói rằng các “sự cố” xảy ra hoàn toàn là “nhân tai.” Tại sao Thiên Chúa vẫn im lặng và chưa ra tay? Bởi vì Ngài vô cùng thương xót chúng ta, Ngài kiên nhẫn chờ đợi chúng ta trở về với Ngài để chính chúng ta được hưởng mọi phúc lợi, chứ chúng ta chẳng thêm gì cho Ngài. Thời gian là sự nhẫn nại của Ngài, và Ngài chỉ mong chúng ta sớm tỉnh ngộ: “Phần Ngài, muôn lạy Chúa, Ngài là Thiên Chúa nhân hậu từ bi, Ngài chậm giận, lại giàu tình thương và lòng thành tín. Xin đoái nhìn và xót thương con, ban sức mạnh của Ngài và xuống ơn cứu độ cho tôi tớ Ngài đây, con của nữ tỳ Ngài.” (Tv 86:15-16)

Thiên Chúa nhẫn nại nhưng chúng ta nôn nóng, Ngài càng kiên trì thì chúng ta lại càng bồn chồn. Chúng ta cầu nguyện một thời gian chưa thấy “động tĩnh” gì thì nản chí sờn lòng, đôi khi còn trách hoặc giận Ngài. Quá kỳ khôi! Thánh Phaolô nói: “Nếu chúng ta trông mong điều mình chưa thấy, đó là chúng ta bền chí đợi chờ.” (Rm 8:25) Như thế mới là sống tích cực về cả ba nhân đức đối thần và đó cũng là cách tín thác vào Lòng Chúa Thương Xót bằng cả con người mình – chứ không chỉ đọc như con vẹt hoặc mở chương trình phát âm bài kinh đó.

Thiên Chúa vẫn tiếp tục kiên trì trước sự bướng bỉnh của con người. Thánh Phaolô giải thích: “Có Thần Khí giúp đỡ chúng ta là những kẻ yếu hèn, vì chúng ta không biết cầu nguyện thế nào cho phải; nhưng chính Thần Khí cầu thay nguyện giúp chúng ta, bằng những tiếng rên siết khôn tả. Và Thiên Chúa, Đấng thấu suốt tâm can, biết Thần Khí muốn nói gì, vì Thần Khí cầu thay nguyện giúp cho dân thánh theo đúng ý Thiên Chúa.” (Rm 8:26-27) Rõ ràng Thiên Chúa luôn rất quan tâm chăm sóc theo sự quan phòng của Ngài, ngoài sức tưởng tượng của phàm nhân.

Thánh Vịnh gia khuyên: “Hãy ký thác đường đời cho Chúa, tin tưởng vào Người, Người sẽ ra tay.” (Tv 37:5) Dù chúng ta có xấu xa tới cỡ nào mà tín thác cuộc đời cho Chúa hướng dẫn thì chúng ta sẽ sớm nên tốt. Còn đó gương sám hối của tử tội Dismas, kẻ bị đóng đinh cùng lúc với Chúa Giêsu trên đồi Canvê xưa.

Có hai phương thế tuyệt vời là cậy nhờ Đức Mẹ và cầu nguyện. Thánh Birgitta Thụy Điển nói: “Không tội nhân nào trên trần gian này, cho dù trong tình trạng thù nghịch với Thiên Chúa đến đâu đi nữa, mà không thể quay về với Ngài và được phục hồi ơn thánh, nếu họ chạy đến nương nhờ và xin Đức Mẹ Maria hộ phù.” Thánh Têrêsa Avila khuyên: “Cho dù đang mắc tội trọng đi nữa thì cũng cứ cầu nguyện. Tôi xin bảo đảm rằng anh chị em sẽ đạt đến bến cảng phần rỗi.” Đừng thất vọng, hãy đứng dậy và làm lại cuộc đời!

Lạy Thiên Chúa, cuộc sống phức tạp, chuyện đời nhiêu khê, nhưng Ngài vẫn xót thương cho chúng con cơ hội trở về, vì Ngài không muốn một ai phải hư mất. Xin ban đức đại đảm để chúng con tiếp tục hoàn thiện. Chúng con cầu xin nhân danh Thánh Tử Giêsu Kitô, Đấng Cứu Độ duy nhất của nhân loại. Amen.

TRẦM THIÊN THU